အသည္းအဆီဖုံုး ရျခင္းအေၾကာင္း

အသည္းအဆီဖုံုး ရျခင္းအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာေလးမ်ား

အသည္းအဆီဖံုးေရာဂါဆုိတာ တကယ္ေတာ့ အသည္းတစ္ခုလံုးကို အဆီေတြ ဖံုးလႊမ္းေန တာမ်ဳိး မဟုတ္ပါ ဘူး။ အသည္းထဲက ဆဲလ္တခ်ဳိ႕မွာ အဆီအိတ္ဥေလးေတြ စုေဝးေနျခင္း သာျဖစ္ပါတယ္။ က်န္းမာတဲ့ လူတစ္ေယာက္ ရဲ႕အသည္းထဲမွာ အဆီဥစုေနတဲ့ အသည္း ဆဲလ္အနည္း ငယ္သာရွိ ပါတယ္။ (သို႔မဟုတ္) မရွိသေလာက္ လြန္စြာနည္း ပါးပါတယ္။

အသည္အဆီဖံုးရျခင္းအေၾကာင္းမ်ားမွာ

(၁) Alcoholic Steatohepatitis (ေခၚ) အရက္ အလြန္အကြၽံ ေသာက္ျခင္းေၾကာင့္ အသည္းမွာ ဒဏ္ရာျဖစ္ လာတဲ့ အသည္းအဆီဖံုး ေရာဂါတစ္မ်ဳိးပါ။

(၂) Non-alcoholic steatohepotitis (NASH) (ေခၚ) အရက္ေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ သာမန္လူမ်ား တြင္ျဖစ္ေသာ အဆီဖံုးေရာဂါတစ္မ်ဳိးပါ။ အထူးသျဖင့္ အဝလြန္သူ၊ လမ္း ေလွ်ာက္နည္းသူ၊ ကုိယ္လက္ လႈပ္ရွားမႈနည္းသူ၊ အအိပ္ အေနလြန္ကဲသူ၊ အဆီအအိမ့္အစားမ်ားသူ၊ ဇိမ္ခံလြန္းသူ၊ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးတိုး၊ ေသြးအတြင္း အဆီမ်ားသူႏွင့္ အသက္ ၅ဝေက်ာ္ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ ပိုၿပီး အျဖစ္ မ်ားၾကပါတယ္။

(၃) Acute Fatty Liver (ေခၚ) ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ မွာ အလြန္ဆုိးရြားတဲ့ အသည္း အဆီဖံုး ေရာဂါ တစ္မ်ဳိးပါ။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

လူအမ်ားစုမွာ ေရာဂါလကၡဏာမျပၾကပါဘူး။ အသည္း အင္ဇုိင္း မ်ားျမင့္တက္ သည့္အခါမွသာ ရင္ေခါင္း ၏ လက္ယာဘက္အေပၚပိုင္းမွ တင္းက်ပ္ျခင္း၊ လက္ယာ ဘက္ရင္ဘတ္ေအာက္ ပုိင္း မအီ မသာျဖစ္ျခင္း၊ အတန္ငယ္ နာက်င္ျခင္း၊ အားနည္းျခင္း၊ အစားအေသာက္ပ်က္ျခင္း၊ ႏံုးခ်ိ လာျခင္း စသျဖင့္ ခံစားရပါတယ္။

ေဖာ္ျပပါ ေရာဂါ လကၡဏာမ်ားစတင္ခံစားရခ်ိန္မွာ အသည္းႀကီး႐ံုကလြဲၿပီး ဘာမွမျဖစ္ေသး ေသာ္လည္း အခ်ိန္ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် အသည္းေျခာက္လာႏိုင္ပါတယ္။ အသည္းေျခာက္ လာၿပီဆုိရင္ေတာ့ ေဖာ္ျပပါ ေရာဂါလကၡဏာေတြအျပင္ ေနာက္ဆက္တြဲဆုိးက်ဳိးမ်ားအျဖစ္ အသား အေရေပၚမွာ အနီစက္၊ အညိဳကြက္မ်ားေပၚလာျခင္း၊ ေသြး ယိုလြယ္ျခင္း၊ ေရဖ်ဥ္းစြဲ၊ ဝမ္းအမည္း သြား၊ ေသြးအန္၊ မ်က္ လံုးဝါ၊ အသားဟင္းေတြ အစားမ်ားတဲ့အခါ ဝမ္းခ်ဳပ္လာၿပီး သတိလစ္ ခ်င္သလိုျဖစ္ျခင္း၊ အိပ္ေဆး(သို႔မဟုတ္)ဘယ ေဆးေတြေသာက္ရင္ အေျခအေန ဆုိးလာၿပီး သတိလစ္ ခ်င္သလိုျဖစ္ျခင္း၊ ၾကြက္သားေတြေပ်ာ့ၿပီး အထုိင္အထခက္ ျခင္း စသည္တို႔ကို ခံစားရပါတယ္။ အသည္းေျခာက္ရာက ေန အသည္းကင္ဆာကူးသြားႏုိင္သလုိ အသည္းအဆီဖံုး ေရာဂါကလည္း အသည္းကင္ဆာအျဖစ္သိ႔ု ကူးေျပာင္းသြား ႏုိင္ပါတယ္။

ကာကြယ္နည္း

အရက္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အသည္းအဆီဖံုးျခင္းကိုကာ ကြယ္ရန္အတြက္ အရက္ျဖတ္ရပါမယ္။

မေသာက္ဘဲ မေန ႏိုင္ပါက တစ္ေန႔မွာ တစ္ယူနစ္(သို႔မဟုတ္)၂၅မီလီလီတာ (သို႔မဟုတ္) ေရေႏြးၾကမ္း တစ္ခြက္ ပမာဏမွ်သာ ေသာက္ပါ။ ဝိုင္ႀကိဳက္သူမ်ားက တစ္ေန႔ကို ၇ဝ-၈ဝ မီလီလီတာ ပမာဏထက္ ပိုမေသာက္ရ။ ဘီယာေသာက္သူမ်ားအဖို႔ တစ္ေန႔ကို ဘီယာမတ္ခြက္၏ တစ္ဝက္ ေလာက္သ ာေသာက္ ပါ။ ထိုပမာဏမ်ားထက္ ပိုမေသာက္ပါႏွင့္။ တစ္ပတ္လွ်င္ နာရီဝက္ခန္႔ သုံးႀကိမ္မွ ငါးႀကိမ္အထိ စက္ဘီးစီးျခင္း၊ ခပ္ သြက္သြက္လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း၊ ေျပးျခင္းႏွင့္ အေလးမျခင္း မ်ဳိးတို႔ကိုျပဳလုပ္ပါ။ ဆီးခ်ဳိ၊ ႏွလံုး၊ ေသြးတိုးေရာဂါမ်ားက လည္း အသည္း အဆီဖံုးျခင္း ႏွင့္ဆက္စပ္ ေနတာမို႔ ထိုေရာ ဂါမ်ားမျဖစ္ေအာင္ ဆင္ျခင္ေနထိုင္သင့္ပါတယ္။

ကုသနည္း

အသည္းအဆီဖံုးျခင္းအတြက္ အသည္းစစ္ေဆးျခင္း၊ အာထရာလ္ ေဆာင္း႐ိုက္၍စစ္ေဆးျခင္း၊ ေသြးအတြင္း အဆီ မ်ား၊ မမ်ားစစ္ေဆးျခင္း၊ CT Scan MRI စက္ျဖင့္ အသည္းထဲက အဆီပမာဏ ကိုစစ္ေဆးျခင္း၊ အဆီဖံုးေန တဲ့အသည္း ဘယ္ေလာက္ေတာင္ေျခာက္ေနတယ္ဆုိတာ ကိုသိရ ေအာင္ အသည္း အသားစကို Biopsy ယူ၍ စစ္ ေဆးျခင္း၊ Fibro-scan ဖတ္၍ စစ္ေဆးျခင္း တို႔အျပင္ အ သည္း က်စ္တာကိုတုိင္းတဲ့စက္ျဖင့္လည္းစစ္ေဆးကာ ေရာဂါ ကို ကုသေလ့ရွိပါတယ္။
တခ်ဳိ႕ဘယေဆးမ်ားက အသည္းအဆီဖံုးေရာဂါရ ႏိုင္သလို အေနာက္တုိင္း ေဆးေတြမွာလည္း အသည္းအဆီဖံုး ေရာဂါရႏိုင္တဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြရွိေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေစ်းကြက္က ဖယ္လုိက္တဲ့ ေဆးေတြကို အထူး သတိျပဳေရွာင္ရွားတတ္ဖို႔လိုပါတယ္။ ဆရာဝန္၏ၫႊန္ၾကား ခ်က္ အတိုင္းသာ ေဆးၫႊန္းသံုးစြဲပါ၊

ေဆာင္ရန္အစားအစာမ်ား

အမွ်င္မ်ားတဲ့ ဟင္းႏုနယ္ရြက္လို အစိမ္း ေရာင္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား၊ အသီးအႏွံမ်ားႏွင့္ အေစ့အ ဆန္မ်ားကို မ်ားမ်ားစားပါ။ အနီေရာင္ရွိေသာအသားမ်ား၊ ငါးႏွင့္ အခြံမာပင္လယ္စာမ်ားကို ေသခ်ာက်က္ ေအာင္ ခ်က္ျပဳတ္္စားပါ။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။

အဆီနည္းေသာအသားျဖစ္တဲ့ အေရခြံဆုတ္ထား ေသာ ၾကက္သားစားပါ။ ငါး၊ ၾကက္ဥအကာႏွင့္ ပဲအမ်ဳိး မ်ဳိးတို႔ကိုစားပါ။ အဆီထုတ္ထားေသာႏို႔ႏွင့္ ႏို႔ထြက္ပစၥည္း မ်ားကိုသာစားပါ။ က်န္းမာေရး ႏွင့္ညီၫြတ္ေသာ အသီး အႏွံမ်ားျဖစ္တဲ့ အခြံမာသီး၊ ေထာပတ္သီးတို႔ကိုစားပါ။ ပဲပိ စပ္၊ ေျပာင္းဖူးစား ပါ။

ေရွာင္ရန္အစားအစာမ်ား

သၾကားမ်ားေသာအစားအစာမ်ား ျဖစ္တဲ့ ဘီစကစ္၊ ဒိုးနတ္၊ ကိတ္မုန္႔ႏွင့္ တျခားတာရွည္ခံ ေအာင္ျပဳ လုပ္ထားေသာ မုန္႔မ်ားကိုေရွာင္ပါ။ အမဲဆီ၊ ဝက္ ဆီတို႔ကိုေရွာင္ပါ။ ပဲဆီ၊ ႏွမ္းဆီမ်ား ထက္ ေနၾကာဆီ ႏွင့္ သံလြင္ဆီတို႔ကိုသာစားပါ။ ဥအႏွစ္ႏွင့္မလိုင္တို႔ကို ေရွာင္ ပါ။ ကာဗြန္ျဖင့္ျပဳ လုပ္ဖန္တီးထားေသာ အခ်ဳိရည္မ်ားကို ေရွာင္ပါ။

အသည္းအဆီဖံုးျခင္းအတြက္ ျမန္မာ့ေဆးစြမ္းေကာင္းမ်ား

(၁) ‘အသည္းအူလဲလူ’ဟု ေခၚၫႊန္းေလ့ရွိၿပီး လဲလူ ပင္က အသည္းေရာင္၊ အသည္းအဆီဖံုး၊ အသည္းႀကီး၊ အသည္းေျခာက္၊ အသည္းကင္ဆာ စတဲ့ အသည္းေရာဂါ အမ်ဳိးမ်ဳိးအတြက္သာမက အစာအိမ္၊ အူသိမ္၊ အူမေတြ မွာျဖစ္တဲ့ေရာဂါေတြပါ ေပ်ာက္ကင္းသက္သာႏိုင္ပါတယ္။ လဲလူပင္အရြက္သာမက အျမစ္အပါအဝင္ တစ္ပင္လံုး (ပၪၥငါးပါးစလံုး) ေဆးဖက္ဝင္ပါတယ္။ လဲလူရြက္လက္ တစ္ဆုပ္စာကို ေရစင္စင္ေဆးၿပီးေနာက္ ႏွစ္သက္သလို ဟင္းခ်ဳိခ်က္ေသာက္၊ ျပဳတ္တို႔၊ ငါးရံ႕နဲ႔ ဟင္းခ်က္စားပါ။ ထိုအရြက္လက္တစ္ဆုပ္စာပမာဏကို သံုးခြက္တစ္ခြက္ တင္က်ဳိေသာက္ပါ။

(လဲလူပင္မ်ားကို ေရစႀကိဳနယ္တြင္ လဲလူဖို၊ လဲလူမဟူ၍ အဖိုပင္ႏွင့္အမပင္တို႔ ေတြ႕ရွိႏိုင္ပါ တယ္။ ရန္ကုန္တိုင္း လွည္းကူးၿမိဳ႕နယ္၏ ငါးဆူေတာင္ဘက္ မွာလည္းေကာင္း၊ အင္းစိန္ၿမိဳ႕နယ္ ဒညင္းကုန္း ဘူတာေစ်း ၏ ကုန္စိမ္းေရာင္းတဲ့ဟင္းရြက္သည္ေတြဆီမွာလည္းေကာင္း ဝယ္ယူ ရရွိႏုိင္ ပါတယ္။)

(၂) ေတာင္ဆီးျဖဴပင္ လက္တစ္ဆုပ္စာကို ေရႏွင့္ သံုးခြက္တစ္ခြက္တင္က်ဳိ၍ေသာက္ပါ။ ၿပီးလွ်င္ ေခ်ာက လက္စားပါ။ ထို႔ေနာက္ ကြ်ဲေကာသီးစားပါ။ (တစ္လတိတိ ထိုသို႔ အစဥ္ လိုက္စားေပး ရပါမယ္။) ယခုလို ေတာင္ဆီးျဖဴ ပင္ကို သံုးခြက္တစ္ခြက္တင္က်ဳိေသာက္ၿပီး ေခ်ာကလက္ စားလိုက္ပါက အသည္းမွာ ေခ်ာကလက္တို႔ကပ္ေနပါလိမ့္ မယ္။ ထို႔ေနာက္ ကြၽဲေကာ သီးစား လိုက္တဲ့အခါ အသည္း မွာကပ္ေနတဲ့ေခ်ာကလက္အျပင္ အဆီတို႔ကိုပါတိုက္စား သြားျခင္းျဖင့္ အသည္းတြင္ ဖံုးေနေသာ အဆီမ်ား ကြယ္ ေပ်ာက္သြားပါလိမ့္မယ္။

(၃) လိေမၼာ္သီးစားပါ။ လိေမၼာ္သီးက အသည္းအဆီ ဖံုးေရာဂါအတြက္သာမက အသည္းႀကီးျခင္း၊ ဆီးေက်ာက္ တည္ေရာဂါ၊ သည္းေျခအိတ္ေက်ာက္တည္ေရာဂါမ်ားအ တြက္ပါ လြန္စြာ သင့္ေလ်ာ္ပါ တယ္။

Credit: Pauk Pauk