ခရီးသြားစဥ္ ပ်ိဳ႕-အန္ျခင္း (Motion Sickness)

ဆရာ မဂၤလာပါရွင္။ သမီးမွာ Motion Sickness ရွိပါတယ္။ လူမွန္းသိတတ္စအရြယ္တည္းက အိမ္ကကားနဲ႔ ခရီးသြားပါတယ္။ အဲ့တုန္းက မမူးတတ္ေသးပါ။ ႏွစ္အေတာ္ၾကာအိမ္ကားမစီးဘဲေနရင္း ေက်ာင္း အလယ္တန္း ေလာက္မွစ၍ ကားမူးတတ္လာပါတယ္။ ေက်ာင္းက ေလ့လာေရးခရီးထြက္ရင္လည္း ရုပ္အပ်က္ဆံုးက ကိုယ္ပါပဲ။ ဟိုနားဒီနားသြားလည္း bus ကားေရာ taxi ေရာ စီးတဲ့အခ်ိန္တိုင္းမူးပါတယ္။ သူမ်ားေတြ ေျပာတဲ့ခ်က္ကပ္တာ နားေနာက္ကပ္တာ B6 လားဘာလား ေသာက္တာလည္း မရပါဘူးဆရာ။

သူမ်ားေတြက အဲ့ဒါဆို အရက္ေသာက္ျပီး ကားစီးတို႔ ကားတာယာကိုက္ျပီးလိုက္လို႔ေတာင္ ေနာက္ပါတယ္ဆရာ။ ေန႔တိုင္းလည္း သြားလာလႈပ္ရွားေနတာပဲဆရာ။ bus ကားတတန္ ရထား တတန္ taxi တတန္ လူအရမ္းမ်ားရင္ အန္ေတာင္ထြက္ပါတယ္။ သမီး မသထီစရာ ေတြ႔ရင္ေတာင္ မရြံတတ္ပါဘူး။ လူေတြအမ်ားႀကီးက်ပ္ေနရင္ ဘာလို႔မူးေနမွန္း မသိပါဘူးဆရာ။ အခုအခ်ိန္ထိပါပဲ။ ေလယာဥ္စီးလည္း မူးတယ္ ရထားစီးလည္း မူးတယ္ ဒီေလာက္ တိုးတက္ေနတဲ့ေခတ္ႀကီးမွာ ဟိုနား ဒီနားသြားတာနဲ႔ မူးတတ္ အန္တတ္တဲ့သူ မျဖစ္ခ်င္ေတာ့ပါဘူး။ လူၾကားထဲဆို ဟန္ေဆာင္ေနရတယ္။

လြန္ခဲ့တဲ့တစ္ႏွစ္စီေလာက္ကမွ ေဆးဆိုင္မွာ ေမးရင္း ဒရာမာမိုင္းဆိုတဲ့ေဆး နဲ႔တည့္ခဲ့ပါတယ္။ ေဆးက ႀကိဳေသာက္ရင္ အဆင္ေျပေပမဲ့ ငါးနာရီ ေျခာက္နာရီေလာက္ပဲ ခံတယ္ထင္ပါတယ္။ ေဆးအရွိန္ပ်ယ္တာနဲ႔ ျပန္မူးပါတယ္။ သမီးက ခရီးသြားရတာ ႏွစ္သက္ပါတယ္။ ခရီးသြားတိုင္း အဲ့ေဆးကိူ ကတ္လိုက္ထည့္သြားပါတယ္။ ခရီးသြားေနရင္းဆို တစ္ေန႔ သံုးလံုး ေလာက္ေသာက္ပါတယ္။ သမီး သိခ်င္တာက ဒီလိုေရာဂါက တကယ္ကုဖို႔လိုမလားဆရာ။ လြယ္ကူတဲ့နည္းလမ္းနဲ႔ စိတ္ကို ေဖ်ာက္ထားလို႔ရလားဆရာ။ အဆင္ေျပရင္ သမီးကို ျပန္ေျဖေပးပါ။

ခရီးသြားစဥ္ မူးေဝေအာ့အန္ျခင္းျဖစ္ရတာက မ်က္စိကျမင္သိျပီး ဦးေႏွာက္ဆီပို႔လႊတ္တဲ့ အာရံုေၾကာစနစ္ရ့ဲေပးပို႔ခ်က္နဲ႔ ကိုယ္ခႏၶာ အတတ္-အဆင္း၊ ဘယ္ေကြ႔-ညာေကြ႔ျဖစ္တဲ့အခါ နားအတြင္းထဲရွိတဲ့ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းက ပို႔လႊတ္တဲ့ ေပးပို႔ခ်က္ေတြ သဟဇတမျဖစ္လို႔ မူးေဝေအာ့အန္ျဖစ္ေစျခင္းျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ နားအတြင္းကလာမဲ့ ေပးပို႔ခ်က္ကို ဦးေႏွာက္က အန္ျခင္းကို ျဖစ္ေစတဲ့ေနရာဆီ မေရာက္ေစေအာင္ တားဆီးမဲ့ေဆးကိုေပးရတယ္။ Hyoscine, Cyclizine, Cinnarizine, Promethazine တို႔ကိုေပးႏိုင္တယ္။

အၾကံျပဳခ်က္မ်ား

• မိုးကုပ္စက္ဝိုင္းဆီကိုသာၾကည့္ပါ။ အေဝးကိုၾကည့္ပါ။ စာမဖတ္ပါနဲ႔။ ေခါင္းကိုျငိမ္ျငိမ္ထားပါ။ ေဆးလိပ္မေသာက္ပါနဲ႔။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူနဲ႔တြဲမထိုင္ပါနဲ႔။ ခရီးမထြက္မီ အဆီ-အစပ္မ်ားတာမစားပါနဲ႔။ အရက္မေသာက္ပါနဲ႔။ အျပင္ကို မျမင္ရခ်ိန္မွာဆိုရင္ မ်က္စိတဖက္တည္းသာဖြင့္ေနပါ။ အိပ္ႏိုင္ေအာင္ၾကိဳးစားပါ။ ပီေက (ျခဴယင္းဂမ္း) ဝါးေနပါ။ ေလေအး ေလသန္႔ရတာသက္သာေစတယ္။

• Meclizine (Antivert) ခရီးမထြက္မီ နာရီဝက္ တနာရီၾကိဳေသာက္ပါ။ ေဆးက အိပ္ခ်င္မွာကိုသတိျပဳပါ။

• Scopolamine transdermal patches (1.5 mg) ေဆးကပ္ခြါ၊ Scopolamine tablet form (0.4 mg) ေဆးျပား သံုးႏိုင္တယ္။ ခရီးမထြက္ခင္ ေစာႏိုင္သမွ်ေစာေစာၾကိဳကပ္ထားပါ။ တခါကပ္ရင္ ၇၂ နာရီခံတယ္။ ပန္းနာ၊ မ်က္စိေရတိမ္၊ ဆီးအသြားခက္သူေတြနဲ႔မသင့္ပါ။

• Metoclopramide နဲ႔ Prochlorperazine ေဆးလဲ သံုးႏိုင္တယ္။

• Head-worn computer device ေခါင္းတပ္ ကြန္ျပဴတာသံုးကိရိယာလဲ သံုးၾကတယ္။

• ViBAN မ်က္စိတပ္ ကိရိယာလဲ သံုးတယ္။

• Wristband လက္ေကာက္ဝတ္တပ္စရာလဲ သံုးတယ္။

• Ginger root ခ်င္း (ဂ်င္း) ျမစ္ကိုလဲ သံုးၾကတယ္။

အသံုးအမ်ားဆံုးေဆး Dramamine (Dimenhydrinate) ကို အသက္ ၂ ႏွစ္ အထက္ေပးႏိုင္သည္။ ကိုယ္တိုင္ ကားေမာင္သူအား မေပးရ။ အရက္ႏွင့္မတြဲရ။ အျခားအိပ္ခ်င္ေစသည့္ေဆးမ်ား (အေအးမိသက္သာေဆး၊ ဘိန္းပါသည့္ေဆး၊ အိပ္ေဆး၊ စိတ္ျငိမ္ေဆး၊ အတက္သက္သာေဆး၊) မ်ားႏွင့္ တြဲမေပးသင့္ပါ။ ခရီးမထြက္မီ နာရီဝက္၊ ၁ နာရီၾကိဳတင္ေသာက္ရမယ္။ အခ်ိဳ႕ေဆးက ၄ နာရီခံျပီး အခ်ိဳ႕က ၂၄ နာရီခံတယ္။ ေဆးကို ေရတဖန္ခြက္အျပည့္ျဖင့္ ေသာက္ပါ။ တျခားအအန္သက္သာေဆးေတြက မထိေရာက္ပါ။ နားေၾကာင့္ျဖစ္ရသည့္ ေခါင္းမူးေရာဂါအတြက္ တေန႔ ၄-၆ ၾကိမ္။ အိပ္ခ်င္မယ္။ အိပ္ေပ်ာ္ေနမယ္။

- ၂-၆ ႏွစ္ = 12.5 to 25 mg ၆-၈ နာရီတၾကိမ္၊ ၂၄ နာရီတြင္းမွာ 75 mg
- ၆-၁၂ ႏွစ္ = 25 to 50 mg ၆-၈ နာရီတၾကိမ္၊ ၂၄ နာရီတြင္းမွာ 150 mg
- ၁၂ ႏွစ္ = 25 to 100 mg ၃ဝ-၆ဝ မိနစ္၊ ၆-၈ နာရီတၾကိမ္၊ ၂၄ နာရီတြင္းမွာ 400 mg/day ထက္မပိုရ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ