အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ တရားေရးစနစ္ ကာကြယ္ေပးမႈ နည္းပါးေန

ေဝးလံေခါင္ဖ်ား တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားတြင္ ရိုုးရာ ဓေလ့ထုံးတမ္းမ်ားအရ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအား ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ရာတြင္
ပါ၀င္ခြင့္ျပဳေလ့မရွိ (ဓာတ္ပံု – Reuters)

ျမန္မာႏုိင္ငံမွ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ တရားေရးဆိုုင္ရာ တရားမ ွ်တမႈ ရရွိေရးသည္ အားနည္းေနဆဲျဖစ္ၿပီး ထိုသို႔အားနည္းရျခင္းမွာ အသိပညာနည္းပါးျခင္းႏွင့္ တုိင္းရင္းသားေဒသမ်ားတြင္ ရိုးရာဓေလ့ထံုးတမ္းဥပေဒမ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ အသုံးျပဳေနဆဲ ျဖစ္သည့္အတြက္ ျဖစ္ေၾကာင္း သုေတသန ပညာရွင္မ်ားက ဆိုသည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ သီတင္းပတ္က ေနျပည္ေတာ္တြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ကုလသမဂၢ၏ “Women’s Access to Justice in Plural Legal Systems in Myanmar” အစီရင္ခံစာေဆြးေႏြးပြဲတခု အၿပီး ဦးေဆာင္သုေတသနျပဳသူတဦးက တရား၀င္ႏွင့္ တရားမ၀င္ တရားေရးစနစ္မ်ားသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ ထိေရာက္စြာ ကာကြယ္ေပးမႈ မရွိေၾကာင္း ဧရာ၀တီသတင္းဌာနသုိ႔ ေျပာသည္။

အဆုိပါ အစီရင္ခံစာအား ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၄ခုႏွစ္အထိ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ မြန္ျပည္နယ္ႏွင့္ ရန္ကုန္တုိင္းစသည့္ ေဒသ ၄ ခု တြင္ အဓိက စစ္တမ္းေကာက္ယူခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ သုေတသနျပဳသူမ်ားက အမ်ိဳးသမီး ၄၀၀ ေက်ာ္ကုိ ေဆြးေႏြးေမးျမန္းခဲ့ၿပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ား အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ခံရမႈမ်ားတြင္ တရားမွ်တမႈ ရွာေဖြႏုိင္ရန္ တရား၀င္အဖြဲ႔အစည္း တခု လုိအပ္ေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့ၾကသည္။

ထုိအစီရင္ခံစာကုိ ပူးတြဲသုေတသနျပဳသူတဦးျဖစ္သည့္ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူ ခ်င္းအမ်ိဳးသမီး မခ်ယ္ရီဇာေဟာင္းက တရားမွ်တမႈႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ အမ်ိဳးသမီးမ်ား သိနားလည္မႈမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေဒသတခုႏွင့္တခု ကြဲျပားသည္ဟု ဆိုသည္။

တုိင္းရင္းသား ေဒသမ်ားရွိ လူ႕အဖြဲ႔အစည္းတြင္ အခ်ိဳ႕လူေတြက “စစ္တပ္ရဲ႕ အေႏွာက္အယွက္ကေန ကင္းလြတ္ၿပီး သူတုိ႔ ဘ၀ေတြ လုံၿခံဳ လြတ္လပ္တဲ့အခါ တရားမွ်တမႈ ရွိတယ္”ဟု ခံစားရေၾကာင္း၊ အျခား လူ႕အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၌ ပညာေရးႏွင့္ က်န္းမာေရးအတြက္ လူမႈအေထာက္အပ့ံမ်ားရရွိျခင္းက တရားမွ်တမႈရျခင္းဟု ထင္ျမင္ၾကေၾကာင္း ခ်ယ္ရီဇာေဟာင္း က ေျပာသည္။

ရန္ကုန္ရွိ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ အေရအတြက္ေျမာက္ျမားစြာရွိေသာ ျပည္တြင္း ေရြ႕ေျပာင္း ေနထုိင္ေသာ လူမႈပတ္၀န္းက်င္မွ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ အိမ္တြင္းအၾကမ္းဖက္မႈ၊ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈႏွင့္ အဓမၼျပဳက်င့္ခံရျခင္း တုိ႔ကို အမ်ားဆံုး ခံရေၾကာင္း အစီရင္ခံစာက ေဖာ္ျပသည္။ ထုိအမႈမ်ားမွာ တရားရုံးတြင္ အမႈဖြင့္ခြင့္ရရန္ကိုပင္ အနည္းဆံုး ၃ လ ၾကာျမင့္ႏုိင္သည့္အတြက္ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းခံရသူမ်ားမွာ လူမႈေရးအေထာက္အပံ့ႏွင့္ စိတ္ဓာတ္ေရးရာ အကူအညီ လုိအပ္ေၾကာင္း ခ်ယ္ရီဇာေဟာင္းကေျပာသည္။

ေ၀းလံေခါင္ဖ်ား တုိင္းရင္းသား ေဒသမ်ားတြင္ အမ်ိဳးသမီး အမ်ားအျပားမွာ ျမန္မာစကားမေျပာတတ္ၾကသလို ရာဇ၀တ္မႈမ်ားကုိ တုိင္ၾကားရန္ အနီးစပ္ဆုံး ရဲစခန္းသုိ႔ ေရာက္ရွိရန္မွာလည္း ေ၀းလံလွသည့္အတြက္ အျငင္းပြားမႈ တစံုတရာရွိပါက အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ရိုးရာဓေလ့ ထံုးတမ္းဥပေဒမ်ား၏ အဆံုးအျဖတ္ကိုသာ ခံရၾကဆဲ ျဖစ္သည္ဟုု ခ်ယ္ရီဇာေဟာင္း ကေျပာသည္။

ရိုုးရာ ဓေလ့ထုံးတမ္းမ်ားအရ အျငင္းပြားမႈမ်ား ေျဖရွင္းေသာအခါ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအား ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ရာတြင္ ပါ၀င္ခြင့္ျပဳေလ့မရွိ။ ထုိစနစ္ေၾကာင့္ အမ်ဳိးသမီးမ်ား၏ အျမင္ေဖာ္ျပခြင့္ နည္းပါးၿပီး က်ဴးလြန္ခံရသူ အမ်ိဳးသမီး၏ နစ္နာမႈကုုို ကုစားမည့္အေရးထက္ လူမႈေရး သဟဇာတ ျဖစ္မႈကုိ ဦးစားေပးေလ့ရွိသည္။

အျငင္းပြားမႈမ်ား ေျဖရွင္းရာတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ပါ၀င္ျခင္းမွာ ရလဒ္ေကာင္း ထြက္တန္ေကာင္းေသာ္လည္း အမ်ားစုတြင္ အမ်ိဳးသားမ်ားက ရုိးရာဓေလ့ အမည္ခံ၍ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္သူမ်ား ျဖစ္ေနဆဲျဖစ္ၿပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ားအား ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္းမွာ ျမန္မာ့ လူ႕အဖြဲ႔အစည္းတြင္ အျမစ္တြယ္ေနေၾကာင္း မခ်ယ္ရီဇာေဟာင္းက ေျပာသည္။ ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ တန္းတူအခြင့္အေရး ရရွိၾကၿပီး ျဖစ္သည္ဟု က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ယူဆထားေသာ္လည္း ၎တုိ႔၏ အားနည္းခ်က္မ်ားကုိ လူ႕အဖြဲ႔အစည္းက လ်စ္လ်ဴရႈဆဲ ျဖစ္သည္။

ယခု သီတင္းပတ္တြင္ ျမန္မာ့အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသည့္အဖြဲ႕မ်ားက အမ်ိဳးသမီးမ်ား တန္းတူညီမွ်မႈႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာစံခ်ိန္စံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီေသာ တရားမ ွ်တမႈ ရရွိႏိုင္ေရးအတြက္ ကုလသမဂၢ၏ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ ပေပ်ာက္ေရး ဆိုင္ရာ ေကာ္မတီ (CEDAW committee) သို႔ အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းခဲ့သည္။

ဂ်ီနီဗာၿမိဳ႕တြင္ ဇူလုိင္လ ၄ရက္မွ ၇ရက္အထိ က်င္းပေနေသာ စီေဒါ ေကာ္မတီတြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အေျခအေနကုိ သုံးသပ္ ေနသည္။ ယခုစီေဒါေကာ္မတီသံုးသပ္ခ်က္သည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရးမ်ားကို အေလးထား လိုက္နာမႈ ရွိမရွိကို ပထမဆံုးအၾကိမ္ သံုးသပ္ျခင္း ျဖစ္သည္။

ၿငိမ္းၿငိမ္း - ဧရာဝတီ