ဓာတ္ပုံ-ေဂ်ေမာင္ေမာင္(အမရပူရ) |
အာဆီယံသည္ တစ္ႏွစ္လွ်င္ အစည္းအေ၀းတစ္ေထာင္ခန္႔ က်င္းပေလ့ရွိၿပီး ေမလလယ္တြင္ ျပဳလုပ္မည့္႐ုရွား-အာဆီယံထိပ္ သီးအစည္းအေ၀းသုိ႔ သမၼတဦး ထင္ေက်ာ္ႏွင့္အတူ လုိက္ပါျခင္း ျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ အာဆီယံအဖြဲ႕ႏွင့္ ပထမဆုံးစ တင္ထိေတြ႕ရေတာ့မည္ျဖစ္ သည္။ ဇူလုိင္လတြင္ လာအို၌ က်င္းပမည့္ (၄၉)ႀကိမ္ေျမာက္ အာဆီယံႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးမ်ား အစည္းအေ၀း(AMM)ကို ေဒၚ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္မျဖစ္မေန တက္ေရာက္ရမည္ျဖစ္သည္။
အာဆီယံ-ျမန္မာသမုိင္းအ စက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ပါ ၀င္ပတ္သက္မႈရွိခဲ့ဖူးသည္။ အာ ဆီယံအဖြဲ႕အစည္းအေနျဖင့္ ဒီမုိ ကေရစီေရးျမႇင့္တင္ရာတြင္ အ ေထာက္အကူျပဳႏုိင္လိမ့္မည္ဆုိ သည့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ျဖင့္ ျမန္မာ အာဆီယံအဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ပါ၀င္ ေရးကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေထာက္ခံခဲ့သည္။ ၁၉၉၅၌ အာ ဆီယံအဖြဲ႕ေလ့လာသူအျဖစ္ ျမန္မာပါ၀င္ခြင့္ရၿပီးေနာက္တစ္ ပတ္အၾကာ၌ ရန္ကုန္အေျခ စုိက္အာဆီယံသံတမန္မ်ားႏွင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ေတြ႕ဆုံ ရန္အစီအစဥ္ရွိခဲ့ဖူးသည္။
သုိ႔ ေသာ္ အာဆီယံ၌ စစ္အစုိးရပထ မဆုံးျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ လႈပ္ရွားမႈက အာဆီယံ၏အဓိကစည္းမ်ဥ္းျဖစ္ ေသာတစ္ႏုိင္ငံ၏ ျပည္တြင္းေရး ကို အျခားႏုိင္ငံအေနျဖင့္ ၀င္ ေရာက္မစြက္ဖက္ေရးဆုိသည္ကို ေထာက္ျပခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး ယင္း ေၾကာင့္ ထုိအခ်ိန္က အာဆီယံ ဥကၠ႒ျဖစ္ေသာ ဘ႐ူႏုိင္းသည္ေဒၚ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ေတြ႕ဆုံ ရန္စီစဥ္ထားေသာအစည္းအေ၀း ကို ပယ္ဖ်က္ခဲ့သည္။ ထုိအခ်ိန္ မွစ၍ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ အာဆီယံအဖြဲ႕ၾကားတြင္ ဆယ္စု ႏွစ္ႏွစ္ခုတုိင္ စိမ္းကားေသာဆက္ ဆံေရးရွိလာခဲ့သည္။ အာဆီယံ သမုိင္းတစ္ေလွ်ာက္ျမန္မာႏွင့္ ဆက္ဆံရာတြင္ ျမန္မာစစ္အစုိးရ၊ စစ္အစုိးရတစ္ပုိင္းဦးသိန္းစိန္အစုိးရတုိ႔ႏွင့္သာ ဆက္ဆံခဲ့ဖူးၿပီးအတုိက္အခံဒီခ်ဳပ္ႏွင့္ဆက္ဆံမႈမရွိခဲ့ေပ။ ၁၉၉၅ခုႏွစ္မွစ၍ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဘက္က ရပ္တည္ကာကြယ္ေပးရန္ ျငင္းဆုိခဲ့ၾကေသာ အာဆီယံႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးမ်ားအားလုံးမွာ ယခုအခါအၿငိမ္းစားယူသူ၊ ကြယ္လြန္သူကြယ္လြန္ကုန္ၾကၿပီျဖစ္သည္။
ယေန႔အခ်ိန္အထိ အာဆီယံ ႏုိင္ငံမ်ား၏ အစုိးရေခါင္းေဆာင္ မ်ားအနက္ အနည္းငယ္သာ ေဒၚ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ပုဂၢဳိလ္ ခ်င္းေတြ႕ဆုံဖူးၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနျဖင့္လည္းအာ ဆီယံႏုိင္ငံမ်ားအနက္ ထုိင္းႏွင့္ စင္ကာပူႏွစ္ႏုိင္ငံကိုသာ အလည္ အပတ္သြားေရာက္ခဲ့သည္။ ၂၀၁၀ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရးအသြင္ကူး ေျပာင္းမႈမတုိင္ခင္အထိျမန္မာႏိုင္ငံဆုိင္ရာ အာဆီယံႏုိင္ငံမ်ား၏ သံအမတ္ႀကီးမ်ားသည္ ျမန္မာစစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္ပုိင္း စိတ္မေက်နပ္ျဖစ္မည္ကုိ စိုးရြံ႕၍ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား (ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ ခ်ထားမခံရ ေသာ အခိုက္အတန္႔မ်ားတြင္ပင္) တုိက္႐ိုက္ေတြ႕ဆံုမႈမ်ိဳးမလုပ္ဘဲ ေရွာင္ၾကဥ္ေနခဲ့ၾကသည္။ ၂၀၁၄ က အာဆီယံဥကၠ႒အျဖစ္ ျမန္မာ တာ၀န္ယူခဲ့ခ်ိန္ကလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ၎၏ ပါတီအေနျဖင့္ အာဆီယံအ ခမ္းအနားမ်ားစြာ၌ ပါ၀င္မႈမရွိခဲ့ ေပ။ ထိုအခ်ိန္မွာပင္ အေနာက္ တိုင္းေခါင္းေဆာင္မ်ားက ေဒၚ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ထံ သီးသန္႔ သြားေရာက္ေတြ႕ဆံုခဲ့ၾကေသာ္ လည္း အာဆီယံအစုိးရမ်ားကမူ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္တစ္ဦး ကို အထူးတလွယ္အေနအထား ေတြ႕ဆံုမႈမရွိခဲ့ေပ။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ၎၏ ဒီခ်ဳပ္ပါတီေရြးေကာက္ပဲြ အႏိုင္ရခ်ိန္တြင္ အာဆီယံအဖဲြ႕ ၀င္ႏိုင္ငံမ်ားအနက္ ပထမဆံုး ခ်ီး က်ဴးဂုဏ္ျပဳႀကိဳဆုိသူသည္ စင္ကာပူ ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ၾက သည္။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကလည္း ခ်ီး က်ဴးဂုဏ္ျပဳေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ ေျပာၾကားခဲ့ၿပီး ေရြးေကာက္ပဲြအ လြန္ အကူအညီေပးရန္ အသင့္ ရွိေၾကာင္း ကတိေပးခဲ့ခ်ိန္တြင္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ တ႐ုတ္ႏွင့္ ဆက္ဆံ ေရးမေျပလည္ေသာ အာဆီယံ အစိုးရမ်ားကမူ ေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္ႏွင့္ ၎၏ပါတီအႏုိင္ရ ျမန္မာ့ေရြးေကာက္ပဲြကို ဂုဏ္ျပဳ ျခင္းမ်ားလူသိရွင္ၾကားျပဳလုပ္ ျခင္းမရွိခဲ့ေပ။
သုိ႔ေသာ္ အဖဲြ႕၀င္ႏုိင္ငံမ်ား အေနျဖင့္ ၎တို႔၏ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးမ်ားကို အေျပာင္းအလဲျပဳ လုပ္ခဲ့သည္။ ကေမၻာဒီးယား၊ လာအို၊ ထိုင္း၊ စင္ကာပူ၊ ဖိလစ္ ပိုင္၊ ဘ႐ူႏုိင္းတုိ႔က ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးအသစ္မ်ား အသီးသီးခန္႔ အပ္ခဲ့ၿပီး အာဆီယံႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးမ်ားအနက္ မေလးရွားႏွင့္ ဗီယက္နမ္တို႔သာ ယခင္အစိုးရ သက္တမ္းအတုိင္း က်န္ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး အမ်ားစုသည္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္ႏွင့္ ဆက္ဆံေရးတြင္ အ႐ႈပ္ အရွင္းမရွိ အသစ္စက္စက္အေန အထားျဖင့္ ေတြ႕ဆံုၾကေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ အဖဲြ႕၀င္ဆယ္ႏုိင္ငံအ နက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ရက္တႏုိမာဆုဒီတို႔ႏွစ္ဦးသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ အာဆီယံအဆင့္ျမင့္အရာရွိမ်ား အေနျဖင့္ ျမန္မာအစိုးရသစ္၏ အာဆီယံအဖဲြ႕အေပၚ အျမင္ကို သိလိုေနၾကၿပီး ဦးစြာ ေဒၚေအာင္ ဆန္းစုၾကည္အေနျဖင့္ ၎၏ အစိုးရအဖဲြ႕ အာဆီယံမူ၀ါဒႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၎ကုိယ္တိုင္ကိုယ္ က်ေပၚလြင္ေအာင္ ခ်မွတ္ရန္လုိ သည္ဟု အာဆီယံအအဆင့္ျမင့္ သံတမန္တစ္ဦးက မၾကာေသး မီကပင္ ေျပာၾကားထားသည္။
ယခုႏွစ္ အာဆီယံဥကၠ႒ သည္ လာအိုျဖစ္ၿပီး အာဆီယံအဖဲြ႕ အေနျဖင့္ ကမၻာ့အင္အားႀကီး သံုး ႏုိင္ငံျဖစ္ေသာ အေမရိကန္၊ ႐ုရွား ႏွင့္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ အျမင့္ဆံုး အဆင့္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးမႈမ်ားလုပ္ ေဆာင္ရမည္ျဖစ္သည္။အာဆီယံ ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံျခား ေရး၀န္ႀကီးအနက္ ေဒၚေအာင္ ဆန္းစုၾကည္သည္ ကမၻာ့ေခါင္း ေဆာင္မ်ားႏွင့္ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ ေတြ႕ဆံုဖူးသူ၊ ရင္းႏွီးေသာပုဂၢိဳလ္ ေရး ဆက္ဆံေရးရွိသူျဖစ္၍ ႏုိင္ငံ တကာအေျခအေနအေပၚ ေဒၚ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ အျမင္မ်ား သည္ အာဆီယံအတြက္ အသံုး ၀င္လိမ့္မည္ဟု အာဆီယံအေရး ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသူအခ်ိဳ႕က သံုးသပ္ၾကသည္။
‘‘သူ႔ (ေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္) ရဲ႕ ကမၻာ႔ေခါင္းေဆာင္ေတြ နဲ႔ အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေတြ႕ဆံုမႈေတြေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာအေျခအ ေနအေပၚ သူ႔အျမင္ေတြဟာ အာဆီယံအတြက္ အသံုးဝင္ပါလိမ့္ မယ္။ အာဆီယံအဖြဲ႕ တစ္ဖြဲ႕လံုး ဆိုတာကို ကိုယ္စားျပဳဖို႔အတြက္ သူနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အာဆီယံအျမင္ေတြနဲ႔ အဆက္အစပ္ရွိ ပူးေပါင္းဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္’’ ဟု ေဒသတြင္း ႏုိင္ငံေရးေလ့လာသူဝါရင့္ထုိင္းသတင္းစာဆရာ ကဝီခ်ံဳကစ္တရာဝန္က သည္ေနရွင္း သတင္းစာတြင္ ေရးသားထား သည္။
ကဝီသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံျခား ေရးဝန္ႀကီးသစ္အေနျဖင့္ အာဆီ ယံအစည္းအေဝးမ်ားတြင္ ႀကံဳ ေတြ႕ရႏိုင္သည့္ အေျခအေနမ်ား ကို ေထာက္ျပထားရာ ယင္း၌ တရားမဝင္ ေရႊ႕ေျပာင္းမႈဆိုင္ရာ ျပႆနာကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္ ရင္ဆုိင္ေဆြးေႏြးရမည္ဆို ေသာအခ်က္လည္း ပါရွိသည္။ ေဒသလံုးဆိုင္ရာ ႀကိဳးပမ္းမႈမွတစ္ ဆင့္ ဤအကဲဆတ္ေသာ ျပႆနာ ရပ္ကိုေျဖရွင္းရန္ ေတြ႕ဆံုေဆြး ေႏြးပြဲတြင္ အင္ဒိုနီးရွား၊ မေလးရွားႏွင့္ ထုိင္းႏိုင္ငံတို႔ ပါဝင္ထားၿပီး ျဖစ္သည္။ ယခင္ အစိုးရလက္ ထက္တြင္ ဦးသိန္းစိန္က ထို ျပႆနာရပ္ကို ေဖာ္ထုတ္ေဆာင္ ရြက္ေရး ႏိုင္ငံတကာညီလာခံတစ္ ခု၌ပါဝင္ရန္ မီးစိမ္းျပခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အေနျဖင့္ ေဒသတြင္း ႏိုင္ငံမ်ား ဆက္စပ္ပတ္သက္ေနေသာ ယင္းျပႆနာႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဆာင္ ရြက္စရာမ်ားစြာ ရွိေနသည္။
ေဒသတြင္းအေျခအေန
ကေမၻာဒီးယားႏွင့္မေလးရွား ကဲ့သို႔ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အတုိက္အခံ တို႔သည္ ေရြးေကာက္ပြဲ၌ အေျခအေနေကာင္းသည့္တိုင္ ေရရွည္ အာဏာကိုင္ထားသူမ်ားႏွင့္ ပတ္ သက္၍ တိုးတက္မႈ အနည္းငယ္ ျဖစ္ေပၚေရးကို အသည္းအသန္ ႐ုန္းကန္ေနၾကရသည္။ ထုိင္းႏိုင္ငံ တြင္ ဒီမိုကရက္တစ္ႏုိင္ငံေရးအ ေပၚ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းထား သည္။ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံတြင္မူ လြန္ခဲ့ေသာ ေျခာက္ႏွစ္ခန္႔က ဂ်ာနယ္ လစ္မ်ားကို အဆိုးရြားဆံုး အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္မႈအ တြက္ တာဝန္ရွိေသာ ျပည္သူ႔စစ္ မ်ားကို စြဲခ်က္တင္ရန္အတြက္ အာဏာပိုင္မ်ား ႀကိဳးစားေနရဆဲျဖစ္ သည္။ မေလးရွားတြင္လည္း အာဏာပိုင္မ်ားသည္ ၎တို႔အေပၚ ေဝဖန္မႈမ်ား အသံတိတ္သြားေစ ရန္အတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ျခင္းကိုပင္ ဥပေဒႏွင့္ညႇိ၊ ျပစ္မႈေျမာက္ေအာင္ လုပ္ထားသည္ဟု နယူးေယာက္ အေျခစိုက္ HRW အဖြဲ႕ႀကီးက အ စီရင္ခံထားသည္။
အာဆီယံ၌ ဒီမုိကေရစီအ ထြန္းကားဆံုးဟုဆိုသည့္ အင္ဒိုနီး ရွားႏုိင္ငံတြင္ပင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ ေရးကတိကဝတ္မ်ားႏွင့္ တက္လာခဲ့သည့္ အစိုးရအေပၚ လတ္တေလာ သံသယပြားစရာ ျဖစ္ရပ္ ျဖစ္ ခဲ့သည္။ ၁၉၆၅ ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒ ေခ်မႈန္းစဥ္အတြင္း လူေပါင္း ငါး သိန္းခန္႔ကို အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္ခဲ့ျခင္းအား ေအာက္ေမ့ ဖြယ္က်င္းပသည့္ Ubud စာေရး ဆရာမ်ားႏွင့္ စာဖတ္သူမ်ားပြဲ ေတာ္အခမ္းအနားမ်ားကို မၾကာ ေသးမီက ပယ္ဖ်က္ခဲ့၍ျဖစ္သည္။
အခိုင္အမာ အာဏာအျမစ္ တြယ္ထားသည့္ ဘ႐ူႏုိင္း၊ ဗီယက္ နမ္ႏွင့္ လာအိုတို႔တြင္ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုသည္မွာ အာဏာပိုင္တို႔အ တြက္ ရြံမုန္းစရာတစ္ခုလို ျဖစ္ေန သည္။ စင္ကာပူ၊ မေလးရွား၊ ဖိ လစ္ပိုင္တို႔၏ ေခါင္းေဆာင္မ်ား သည္ ယခင္ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ သားမ်ား ျဖစ္ၾကေလသည္။ ႏိုင္ငံေရးတြင္ မိသားစုခ်ည္ေႏွာင္မႈ သည္ အင္ဒိုနီးရွား၊ ကေမၻာဒီးယားႏွင့္ ျမန္မာတို႔ကဲ့သို႔ပင္ ခိုင္မာေနဆဲျဖစ္သည္။
ယခုလ ၂၂ရက္က ႏုိင္ငံျခား ေရး၀န္ႀကီးေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္သည္ ႏုိင္ငံတကာသံတမန္ ခုနစ္ဆယ္ေက်ာ္ႏွင့္္ ပထမဆုံးအ ႀကိမ္အျဖစ္ ေတြ႕ဆုံရာ၌ အာဆီယံသံတမန္မ်ားလည္း ပါ၀င္ခဲ့ သည္။ ၁၉၄၈ ျမန္မာႏိိုင္ငံလြတ္ လပ္ေရးရစဥ္ကတည္းက က်င့္သုံး ခဲ့သည့္ လြတ္လပ္၍ တက္ႂကြၿပီး ဘက္မလုိက္ေသာ ႏုိင္ငံျခားေရး မူ၀ါဒကို ဆက္လက္က်င့္သုံးမည္ဟု ထုိေတြ႕ဆုံပြဲတြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။
အာဆီယံအဖြဲ႕၀င္ႏုိင္ငံတစ္ ႏုိင္ငံ၏ ဒုိင္းနမစ္ႏွင့္ အာဆီယံအ ဖြဲ႕၏ အေျပာင္းအလဲမ်ားကို ခြဲ ျခားထား၍ရမည္မဟုတ္ေပ။ ၁၉၈၈က အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံေရးျပဳ ျပင္ေျပာင္းလဲမႈသည္ အာဆီယံ တစ္ဖြဲ႕လုံး၌ အေျပာင္းအလဲတစ္ ခုျဖစ္ေပၚေစခဲ့ၿပီး အထူးသျဖင့္ ႏုိင္ငံေရးလုံၿခဳံမႈအသုိက္အ၀န္းကို တည္ေထာင္ရာတြင္ သက္ေရာက္ ခဲ့သည္။ ယခု ျမန္မာအေျပာင္းအ လဲႏွင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးအခန္းက႑ ေၾကာင့္ အာဆီယံအေပၚသက္ ေရာက္မႈမည္မွ်ရွိမည္နည္းဆုိ သည္မွာအားလုံးေစာင့္ၾကည့္ေန သည့္ ေမးခြန္းတစ္ခုျဖစ္သည္။
‘‘အာဆီယံအတြင္းမွာ ကၽြန္ ေတာ္တို႔ဟာ တစ္ႏုိင္ငံရဲ႕ ႏုိင္ငံေရး စနစ္ကို တစ္ႏုိင္ငံကေလးစားတာ ေၾကာင့္ (ျမန္မာရဲ႕အေျပာင္းအလဲ ေၾကာင့္အာဆီယံအေပၚ) ႏုိင္ငံေရးသက္ေရာက္မႈကနည္းနည္းပဲရွိ ႏုိင္တယ္။ အာဆီယံအတြင္းမွာ တခ်ဳိ႕ႏုိင္ငံက ဒီမုိကရက္တစ္စနစ္ ရွိၿပီး တခ်ဳိ႕က ကြန္ျမဴနစ္ျဖစ္ေန တာကိုလည္း ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အျပန္ အလွန္ေလးစားရတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေတြအတြင္း ခင္ဗ်ားႏုိင္ငံရဲ႕အ ေျပာင္းအလဲေတြမွာ အာဆီယံႏုိင္ ငံေတြအေနနဲ႔ ခင္ဗ်ားႏုိင္ငံရဲ႕အ ေျပာင္းအလဲလုပ္လုိတဲ့ဆႏၵကို ေထာက္ခံအားေပးမယ္ဆုိတဲ့စိတ္ နဲ႔ပဲ ရွိေနၾကတာပါ။ ခင္ဗ်ားႏုိင္ငံ ကိုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တျခားႏုိင္ငံကိုပဲျဖစ္ ျဖစ္ ဘာလုပ္ပါဆုိၿပီး ကၽြန္ေတာ္ တုိ႔မေျပာဘူး။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ အိမ္နီးခ်င္းေကာင္းေလ’’ ဟု ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ဆယ္ႏွစ္ၾကာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနေသာ စင္ ကာပူသံအမတ္ႀကီးေရာဘတ္ခၽြာ ကေျပာသည္။
အာဆီယံတြင္ တစ္ႏုိင္ငံ၏ ျပည္တြင္းေရးကို တစ္ႏုိင္ငံက၀င္ မစြက္ရဆုိသည့္မူရွိေနသည္။ ယ ခင္က ျမန္မာႏုိင္ငံအာဏာရွင္ လက္ေအာက္ရွိေနခ်ိန္တြင္ အာဆီယံ၏ဒီမုိကရက္တစ္ႏုိင္ငံမ်ား ျဖစ္ေသာ ထုိင္းႏွင့္ ဖိလစ္ပုိင္တုိ႔က ၾကား၀င္မစြက္ဖက္ေရးဆုိသည္မူ ၏ အတုိင္းအတာႏွင့္ပတ္သက္၍ အေတာ္ပင္ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ထုတ္ေဖာ္ေဆြးေႏြးေနခဲ့ၾကရ သည္။ သို႔ေသာ္ယခုအခ်ိန္တြင္ အေျခအေနမ်ားက ေျပာင္းျပန္ ျဖစ္ကုန္သည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ ပင္ ျမန္မာအေနျဖင့္ အာဆီယံအ တြင္း ဒီမုိကရက္တစ္အသံ၊ ဒီမုိက ရက္တစ္စကားမ်ားပုိေျပာၾကား မည္ဆုိလွ်င္လည္းလက္ေတြ႕ သက္ေရာက္မႈသည္ အကန္႔အသတ္ရွိဦးမည္ပင္။
ၿငိမ္းၿငိမ္းျပည့္ - 7day
ယေန႔အခ်ိန္အထိ အာဆီယံ ႏုိင္ငံမ်ား၏ အစုိးရေခါင္းေဆာင္ မ်ားအနက္ အနည္းငယ္သာ ေဒၚ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ပုဂၢဳိလ္ ခ်င္းေတြ႕ဆုံဖူးၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနျဖင့္လည္းအာ ဆီယံႏုိင္ငံမ်ားအနက္ ထုိင္းႏွင့္ စင္ကာပူႏွစ္ႏုိင္ငံကိုသာ အလည္ အပတ္သြားေရာက္ခဲ့သည္။ ၂၀၁၀ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရးအသြင္ကူး ေျပာင္းမႈမတုိင္ခင္အထိျမန္မာႏိုင္ငံဆုိင္ရာ အာဆီယံႏုိင္ငံမ်ား၏ သံအမတ္ႀကီးမ်ားသည္ ျမန္မာစစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္ပုိင္း စိတ္မေက်နပ္ျဖစ္မည္ကုိ စိုးရြံ႕၍ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား (ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ ခ်ထားမခံရ ေသာ အခိုက္အတန္႔မ်ားတြင္ပင္) တုိက္႐ိုက္ေတြ႕ဆံုမႈမ်ိဳးမလုပ္ဘဲ ေရွာင္ၾကဥ္ေနခဲ့ၾကသည္။ ၂၀၁၄ က အာဆီယံဥကၠ႒အျဖစ္ ျမန္မာ တာ၀န္ယူခဲ့ခ်ိန္ကလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ၎၏ ပါတီအေနျဖင့္ အာဆီယံအ ခမ္းအနားမ်ားစြာ၌ ပါ၀င္မႈမရွိခဲ့ ေပ။ ထိုအခ်ိန္မွာပင္ အေနာက္ တိုင္းေခါင္းေဆာင္မ်ားက ေဒၚ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ထံ သီးသန္႔ သြားေရာက္ေတြ႕ဆံုခဲ့ၾကေသာ္ လည္း အာဆီယံအစုိးရမ်ားကမူ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္တစ္ဦး ကို အထူးတလွယ္အေနအထား ေတြ႕ဆံုမႈမရွိခဲ့ေပ။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ၎၏ ဒီခ်ဳပ္ပါတီေရြးေကာက္ပဲြ အႏိုင္ရခ်ိန္တြင္ အာဆီယံအဖဲြ႕ ၀င္ႏိုင္ငံမ်ားအနက္ ပထမဆံုး ခ်ီး က်ဴးဂုဏ္ျပဳႀကိဳဆုိသူသည္ စင္ကာပူ ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ၾက သည္။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကလည္း ခ်ီး က်ဴးဂုဏ္ျပဳေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ ေျပာၾကားခဲ့ၿပီး ေရြးေကာက္ပဲြအ လြန္ အကူအညီေပးရန္ အသင့္ ရွိေၾကာင္း ကတိေပးခဲ့ခ်ိန္တြင္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ တ႐ုတ္ႏွင့္ ဆက္ဆံ ေရးမေျပလည္ေသာ အာဆီယံ အစိုးရမ်ားကမူ ေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္ႏွင့္ ၎၏ပါတီအႏုိင္ရ ျမန္မာ့ေရြးေကာက္ပဲြကို ဂုဏ္ျပဳ ျခင္းမ်ားလူသိရွင္ၾကားျပဳလုပ္ ျခင္းမရွိခဲ့ေပ။
သုိ႔ေသာ္ အဖဲြ႕၀င္ႏုိင္ငံမ်ား အေနျဖင့္ ၎တို႔၏ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးမ်ားကို အေျပာင္းအလဲျပဳ လုပ္ခဲ့သည္။ ကေမၻာဒီးယား၊ လာအို၊ ထိုင္း၊ စင္ကာပူ၊ ဖိလစ္ ပိုင္၊ ဘ႐ူႏုိင္းတုိ႔က ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးအသစ္မ်ား အသီးသီးခန္႔ အပ္ခဲ့ၿပီး အာဆီယံႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးမ်ားအနက္ မေလးရွားႏွင့္ ဗီယက္နမ္တို႔သာ ယခင္အစိုးရ သက္တမ္းအတုိင္း က်န္ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး အမ်ားစုသည္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္ႏွင့္ ဆက္ဆံေရးတြင္ အ႐ႈပ္ အရွင္းမရွိ အသစ္စက္စက္အေန အထားျဖင့္ ေတြ႕ဆံုၾကေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ အဖဲြ႕၀င္ဆယ္ႏုိင္ငံအ နက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ရက္တႏုိမာဆုဒီတို႔ႏွစ္ဦးသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ အာဆီယံအဆင့္ျမင့္အရာရွိမ်ား အေနျဖင့္ ျမန္မာအစိုးရသစ္၏ အာဆီယံအဖဲြ႕အေပၚ အျမင္ကို သိလိုေနၾကၿပီး ဦးစြာ ေဒၚေအာင္ ဆန္းစုၾကည္အေနျဖင့္ ၎၏ အစိုးရအဖဲြ႕ အာဆီယံမူ၀ါဒႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၎ကုိယ္တိုင္ကိုယ္ က်ေပၚလြင္ေအာင္ ခ်မွတ္ရန္လုိ သည္ဟု အာဆီယံအအဆင့္ျမင့္ သံတမန္တစ္ဦးက မၾကာေသး မီကပင္ ေျပာၾကားထားသည္။
ယခုႏွစ္ အာဆီယံဥကၠ႒ သည္ လာအိုျဖစ္ၿပီး အာဆီယံအဖဲြ႕ အေနျဖင့္ ကမၻာ့အင္အားႀကီး သံုး ႏုိင္ငံျဖစ္ေသာ အေမရိကန္၊ ႐ုရွား ႏွင့္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ အျမင့္ဆံုး အဆင့္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးမႈမ်ားလုပ္ ေဆာင္ရမည္ျဖစ္သည္။အာဆီယံ ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံျခား ေရး၀န္ႀကီးအနက္ ေဒၚေအာင္ ဆန္းစုၾကည္သည္ ကမၻာ့ေခါင္း ေဆာင္မ်ားႏွင့္ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ ေတြ႕ဆံုဖူးသူ၊ ရင္းႏွီးေသာပုဂၢိဳလ္ ေရး ဆက္ဆံေရးရွိသူျဖစ္၍ ႏုိင္ငံ တကာအေျခအေနအေပၚ ေဒၚ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ အျမင္မ်ား သည္ အာဆီယံအတြက္ အသံုး ၀င္လိမ့္မည္ဟု အာဆီယံအေရး ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသူအခ်ိဳ႕က သံုးသပ္ၾကသည္။
‘‘သူ႔ (ေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္) ရဲ႕ ကမၻာ႔ေခါင္းေဆာင္ေတြ နဲ႔ အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေတြ႕ဆံုမႈေတြေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာအေျခအ ေနအေပၚ သူ႔အျမင္ေတြဟာ အာဆီယံအတြက္ အသံုးဝင္ပါလိမ့္ မယ္။ အာဆီယံအဖြဲ႕ တစ္ဖြဲ႕လံုး ဆိုတာကို ကိုယ္စားျပဳဖို႔အတြက္ သူနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အာဆီယံအျမင္ေတြနဲ႔ အဆက္အစပ္ရွိ ပူးေပါင္းဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္’’ ဟု ေဒသတြင္း ႏုိင္ငံေရးေလ့လာသူဝါရင့္ထုိင္းသတင္းစာဆရာ ကဝီခ်ံဳကစ္တရာဝန္က သည္ေနရွင္း သတင္းစာတြင္ ေရးသားထား သည္။
ကဝီသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံျခား ေရးဝန္ႀကီးသစ္အေနျဖင့္ အာဆီ ယံအစည္းအေဝးမ်ားတြင္ ႀကံဳ ေတြ႕ရႏိုင္သည့္ အေျခအေနမ်ား ကို ေထာက္ျပထားရာ ယင္း၌ တရားမဝင္ ေရႊ႕ေျပာင္းမႈဆိုင္ရာ ျပႆနာကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္ ရင္ဆုိင္ေဆြးေႏြးရမည္ဆို ေသာအခ်က္လည္း ပါရွိသည္။ ေဒသလံုးဆိုင္ရာ ႀကိဳးပမ္းမႈမွတစ္ ဆင့္ ဤအကဲဆတ္ေသာ ျပႆနာ ရပ္ကိုေျဖရွင္းရန္ ေတြ႕ဆံုေဆြး ေႏြးပြဲတြင္ အင္ဒိုနီးရွား၊ မေလးရွားႏွင့္ ထုိင္းႏိုင္ငံတို႔ ပါဝင္ထားၿပီး ျဖစ္သည္။ ယခင္ အစိုးရလက္ ထက္တြင္ ဦးသိန္းစိန္က ထို ျပႆနာရပ္ကို ေဖာ္ထုတ္ေဆာင္ ရြက္ေရး ႏိုင္ငံတကာညီလာခံတစ္ ခု၌ပါဝင္ရန္ မီးစိမ္းျပခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အေနျဖင့္ ေဒသတြင္း ႏိုင္ငံမ်ား ဆက္စပ္ပတ္သက္ေနေသာ ယင္းျပႆနာႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဆာင္ ရြက္စရာမ်ားစြာ ရွိေနသည္။
ေဒသတြင္းအေျခအေန
ကေမၻာဒီးယားႏွင့္မေလးရွား ကဲ့သို႔ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အတုိက္အခံ တို႔သည္ ေရြးေကာက္ပြဲ၌ အေျခအေနေကာင္းသည့္တိုင္ ေရရွည္ အာဏာကိုင္ထားသူမ်ားႏွင့္ ပတ္ သက္၍ တိုးတက္မႈ အနည္းငယ္ ျဖစ္ေပၚေရးကို အသည္းအသန္ ႐ုန္းကန္ေနၾကရသည္။ ထုိင္းႏိုင္ငံ တြင္ ဒီမိုကရက္တစ္ႏုိင္ငံေရးအ ေပၚ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းထား သည္။ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံတြင္မူ လြန္ခဲ့ေသာ ေျခာက္ႏွစ္ခန္႔က ဂ်ာနယ္ လစ္မ်ားကို အဆိုးရြားဆံုး အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္မႈအ တြက္ တာဝန္ရွိေသာ ျပည္သူ႔စစ္ မ်ားကို စြဲခ်က္တင္ရန္အတြက္ အာဏာပိုင္မ်ား ႀကိဳးစားေနရဆဲျဖစ္ သည္။ မေလးရွားတြင္လည္း အာဏာပိုင္မ်ားသည္ ၎တို႔အေပၚ ေဝဖန္မႈမ်ား အသံတိတ္သြားေစ ရန္အတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ျခင္းကိုပင္ ဥပေဒႏွင့္ညႇိ၊ ျပစ္မႈေျမာက္ေအာင္ လုပ္ထားသည္ဟု နယူးေယာက္ အေျခစိုက္ HRW အဖြဲ႕ႀကီးက အ စီရင္ခံထားသည္။
အာဆီယံ၌ ဒီမုိကေရစီအ ထြန္းကားဆံုးဟုဆိုသည့္ အင္ဒိုနီး ရွားႏုိင္ငံတြင္ပင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ ေရးကတိကဝတ္မ်ားႏွင့္ တက္လာခဲ့သည့္ အစိုးရအေပၚ လတ္တေလာ သံသယပြားစရာ ျဖစ္ရပ္ ျဖစ္ ခဲ့သည္။ ၁၉၆၅ ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒ ေခ်မႈန္းစဥ္အတြင္း လူေပါင္း ငါး သိန္းခန္႔ကို အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္ခဲ့ျခင္းအား ေအာက္ေမ့ ဖြယ္က်င္းပသည့္ Ubud စာေရး ဆရာမ်ားႏွင့္ စာဖတ္သူမ်ားပြဲ ေတာ္အခမ္းအနားမ်ားကို မၾကာ ေသးမီက ပယ္ဖ်က္ခဲ့၍ျဖစ္သည္။
အခိုင္အမာ အာဏာအျမစ္ တြယ္ထားသည့္ ဘ႐ူႏုိင္း၊ ဗီယက္ နမ္ႏွင့္ လာအိုတို႔တြင္ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုသည္မွာ အာဏာပိုင္တို႔အ တြက္ ရြံမုန္းစရာတစ္ခုလို ျဖစ္ေန သည္။ စင္ကာပူ၊ မေလးရွား၊ ဖိ လစ္ပိုင္တို႔၏ ေခါင္းေဆာင္မ်ား သည္ ယခင္ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ သားမ်ား ျဖစ္ၾကေလသည္။ ႏိုင္ငံေရးတြင္ မိသားစုခ်ည္ေႏွာင္မႈ သည္ အင္ဒိုနီးရွား၊ ကေမၻာဒီးယားႏွင့္ ျမန္မာတို႔ကဲ့သို႔ပင္ ခိုင္မာေနဆဲျဖစ္သည္။
ယခုလ ၂၂ရက္က ႏုိင္ငံျခား ေရး၀န္ႀကီးေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္သည္ ႏုိင္ငံတကာသံတမန္ ခုနစ္ဆယ္ေက်ာ္ႏွင့္္ ပထမဆုံးအ ႀကိမ္အျဖစ္ ေတြ႕ဆုံရာ၌ အာဆီယံသံတမန္မ်ားလည္း ပါ၀င္ခဲ့ သည္။ ၁၉၄၈ ျမန္မာႏိိုင္ငံလြတ္ လပ္ေရးရစဥ္ကတည္းက က်င့္သုံး ခဲ့သည့္ လြတ္လပ္၍ တက္ႂကြၿပီး ဘက္မလုိက္ေသာ ႏုိင္ငံျခားေရး မူ၀ါဒကို ဆက္လက္က်င့္သုံးမည္ဟု ထုိေတြ႕ဆုံပြဲတြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။
အာဆီယံအဖြဲ႕၀င္ႏုိင္ငံတစ္ ႏုိင္ငံ၏ ဒုိင္းနမစ္ႏွင့္ အာဆီယံအ ဖြဲ႕၏ အေျပာင္းအလဲမ်ားကို ခြဲ ျခားထား၍ရမည္မဟုတ္ေပ။ ၁၉၈၈က အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံေရးျပဳ ျပင္ေျပာင္းလဲမႈသည္ အာဆီယံ တစ္ဖြဲ႕လုံး၌ အေျပာင္းအလဲတစ္ ခုျဖစ္ေပၚေစခဲ့ၿပီး အထူးသျဖင့္ ႏုိင္ငံေရးလုံၿခဳံမႈအသုိက္အ၀န္းကို တည္ေထာင္ရာတြင္ သက္ေရာက္ ခဲ့သည္။ ယခု ျမန္မာအေျပာင္းအ လဲႏွင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးအခန္းက႑ ေၾကာင့္ အာဆီယံအေပၚသက္ ေရာက္မႈမည္မွ်ရွိမည္နည္းဆုိ သည္မွာအားလုံးေစာင့္ၾကည့္ေန သည့္ ေမးခြန္းတစ္ခုျဖစ္သည္။
‘‘အာဆီယံအတြင္းမွာ ကၽြန္ ေတာ္တို႔ဟာ တစ္ႏုိင္ငံရဲ႕ ႏုိင္ငံေရး စနစ္ကို တစ္ႏုိင္ငံကေလးစားတာ ေၾကာင့္ (ျမန္မာရဲ႕အေျပာင္းအလဲ ေၾကာင့္အာဆီယံအေပၚ) ႏုိင္ငံေရးသက္ေရာက္မႈကနည္းနည္းပဲရွိ ႏုိင္တယ္။ အာဆီယံအတြင္းမွာ တခ်ဳိ႕ႏုိင္ငံက ဒီမုိကရက္တစ္စနစ္ ရွိၿပီး တခ်ဳိ႕က ကြန္ျမဴနစ္ျဖစ္ေန တာကိုလည္း ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အျပန္ အလွန္ေလးစားရတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေတြအတြင္း ခင္ဗ်ားႏုိင္ငံရဲ႕အ ေျပာင္းအလဲေတြမွာ အာဆီယံႏုိင္ ငံေတြအေနနဲ႔ ခင္ဗ်ားႏုိင္ငံရဲ႕အ ေျပာင္းအလဲလုပ္လုိတဲ့ဆႏၵကို ေထာက္ခံအားေပးမယ္ဆုိတဲ့စိတ္ နဲ႔ပဲ ရွိေနၾကတာပါ။ ခင္ဗ်ားႏုိင္ငံ ကိုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တျခားႏုိင္ငံကိုပဲျဖစ္ ျဖစ္ ဘာလုပ္ပါဆုိၿပီး ကၽြန္ေတာ္ တုိ႔မေျပာဘူး။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ အိမ္နီးခ်င္းေကာင္းေလ’’ ဟု ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ဆယ္ႏွစ္ၾကာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနေသာ စင္ ကာပူသံအမတ္ႀကီးေရာဘတ္ခၽြာ ကေျပာသည္။
အာဆီယံတြင္ တစ္ႏုိင္ငံ၏ ျပည္တြင္းေရးကို တစ္ႏုိင္ငံက၀င္ မစြက္ရဆုိသည့္မူရွိေနသည္။ ယ ခင္က ျမန္မာႏုိင္ငံအာဏာရွင္ လက္ေအာက္ရွိေနခ်ိန္တြင္ အာဆီယံ၏ဒီမုိကရက္တစ္ႏုိင္ငံမ်ား ျဖစ္ေသာ ထုိင္းႏွင့္ ဖိလစ္ပုိင္တုိ႔က ၾကား၀င္မစြက္ဖက္ေရးဆုိသည္မူ ၏ အတုိင္းအတာႏွင့္ပတ္သက္၍ အေတာ္ပင္ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ထုတ္ေဖာ္ေဆြးေႏြးေနခဲ့ၾကရ သည္။ သို႔ေသာ္ယခုအခ်ိန္တြင္ အေျခအေနမ်ားက ေျပာင္းျပန္ ျဖစ္ကုန္သည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ ပင္ ျမန္မာအေနျဖင့္ အာဆီယံအ တြင္း ဒီမုိကရက္တစ္အသံ၊ ဒီမုိက ရက္တစ္စကားမ်ားပုိေျပာၾကား မည္ဆုိလွ်င္လည္းလက္ေတြ႕ သက္ေရာက္မႈသည္ အကန္႔အသတ္ရွိဦးမည္ပင္။
ၿငိမ္းၿငိမ္းျပည့္ - 7day
Sign up here with your email
ConversionConversion EmoticonEmoticon