ေျခဖေနာင့္ နာျခင္း (Plantar fascitis)

ျမန္မာလိုုေတာ့ တခ်ိဳ.က ေျခဖေနာင့္ အတက္ထြက္တယ္ လုုိ.ေခၚတတ္ေသာ ေျခဖေနာင့္နာျပီး လမ္းေလွ်ာက္တာ ခက္ေစေသာ Plantar Fascitis ဆိုုတဲ့ အေၾကာင္းကိုုေျပာျပ ခ်င္ပါတယ္။

ေျခဖဝါးမွာ Plantar Fascia လိုု.ေခၚတဲ့ အရြတ္ျပားေလးရွိပါတယ္။ ေျခေထာက္ရဲ. arch ကိုု ေထာက္မေပးထားျပီး လမ္းေလွ်ာက္သြားလာရ လြယ္ကူေအာက္ ကူညီေပးေနတဲ့ အရြတ္ျပားေလးပါ။ အခန္.မသင္.ရင္ သူလဲ ေရာင္ကိုုင္းျပီး နာနိုုင္ပါတယ္။

သုုေတသန စာတန္းေတြမွာ လူ ၁၀ေယာက္မွာ ၁ေယာက္ ျဖစ္နိုုင္တယ္လိုု. ဆိုုထားပါတယ္။ လမ္းေလွ်ာက္မ်ားတဲ့ သူေတြ၊ တေန.တာ မတ္တပ္ ရပ္ေနရတာ မ်ားတဲ့ သူေတြ၊ အားကစား စလုုပ္ျပီး မာတဲ့ လမ္းမေပၚ အၾကာၾကီး ေျပးမိတဲ့ သူေတြ၊ မေတာ္တဲ့ ကိုုယ္နဲ. အဆင္မေျပ တဲ့ ဖိနပ္ေတြကိုု ဝတ္တဲ့သူေတြ၊ ကိုုယ္အေလးခ်ိန္ သာမန္ထက္ ပိုုေနတဲ့ သူေတြ နဲ. ခႏၱာကိုုယ္ အေနအထား (Allignment or Biomechanics) မမွန္တဲ့သူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အသက္ၾကီးတဲ့ သူေတြမွာ ေတာ့ ဓါတ္မွန္ရိုုက္ၾကည့္ လုုိက္ရင္ ေျခဖေနာင့္မွာ အတက္ ထြက္ေနတာ ေတြ.ရနိုု္င္ပါတယ္။ အတက္ရွိသူတိုုင္းလဲ ေျခဖေနာင့္ မနာပါ။

လူနာအေနနဲ. ခံစားနိုုင္ရတာေတြ ကေတာ့ ေျခဖေနာင့္မွာ နာပါမယ္။ သြားရခက္ လာရခက္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ မနက္ထခ်ိန္၊ ျငိမ္ျငိမ္ထိုုင္ေနျပီး ရုုတ္တရက္ ထရပ္လိုုက္တဲ့ အခ်ိန္မ်ိဳးေတြမွာ ပိုုနာတတ္ပါတယ္။ ေျခဖေနာင့္က အရိုုးေပၚ (ပံုုပါ အတိုုင္း အတြင္းပိုုင္း နဲ. ေျခေခ်ာင္နား ၂လက္မေလာက္ ေရွ.နားေလာက္) ဖိၾကည့္လိုုက္ရင္ အလြန္နာပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီေနရာ မွာ plantar fascia က ဖေနာင့္ရိုုးနဲ. လာဆက္ျပီး အဲဒီေနရာကပဲ စျပီး ေရာင္တတ္တာမိုု.လုုိ.ပါ။

ဆရာဝန္တေယာက္ အေနနဲ.ေတာ့ လူနာေျပာတဲ့ ေရာဂါျဖစ္စဥ္ ကိုု နားေထာင္မယ္။ လူနာကိုု စမ္းသပ္ၾကည့္မယ္ ဆိုုတာနဲ.တင္ ေရာဂါ အမည္တပ္၊ Diagnose လုုပ္လုုိ.ရပါတယ္။ တျခား စမ္းသပ္ စစ္ေဆးဖိုု. Tests ေတြ မလိုုပါဘူး။

ကုုသဖိုု.ကေတာ့

၁။ ဝေသာသူမ်ား အေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့ပါ။
၂။ အနာအကိုုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး၊ အေရာင္က်ေဆးမ်ား (Paracetamol, Anti-inflammatories) မ်ားေသာက္နိုင္ပါတယ္။
၃။ ကိုုယ္နဲ. ေလွ်ာ္ညီ ေသာ ဖိနပ္ကိုု ေရြးစီးပါ။

၄။ တခ်ိဳ. ခႏၱာကိုုယ္ အလိုုင္းမန္. allignment မမွန္သူေတြ အတြက္ (ဥပမာ၊ ေျခေထာက္ မသိမသာ ခြင္ေနသူ။ ေျခေထာက္ျပား သူေတြအတြက္) အထူးလုုပ္ထားတဲ့ ဖိနပ္ ေအာက္ခံ Insole Shoes ဆိုုတာေတြ ဒီနိုုင္ငံမွာ ရွိပါတယ္။
၅။ ေျခေထာက္ အားကစားလုုပ္ပါ။ ဥပမာတခ်ိဳ. ေအာက္မွာ ေဖၚျပေပးလိုုက္ပါတယ္။

ဒါနဲ.မွ မသက္သာေသးဘူး ဆိုုရင္ေတာ့ ဆရာဝန္နဲ.ျပျပီး ေျခဖေနာင္.ထဲ စတီးရိုုက္ (steroid) ေဆးထိုုးလုုိ.ရပါတယ္။ မလိုုလားအပ္တဲ့ side effect တခုုကေတာ့ အခန္.မသင့္ရင္ steroid ေၾကာင့္ ဖေနာင့္မွာ ရွိတဲ့ အဆီေနရာေတြကိုု ေသးက်ံဳ.သြားေစနိုုင္ပါတယ္(Fatpad atrophy)။ ဒီ အဆီေတြဟာ လမ္းေလွ်ာက္ရင္ ကူရွင္အေနနဲ. ေဆာင္ရြက္ေပးတာမုုိ. သူတိုု.သာ ေသးရွံဳ.သြားမယ္ဆိုုရင္ လမ္းေလွ်ာက္ရင္ နာတာေတြ ျဖစ္လာနိုုင္ပါတယ္။

ေနာက္ ဒီနုုိင္ငံ ရဲ. ကုုထံုုးတခုုကေတာ့ Extracorporeal shock wave therapy လိုု့ဆိုုတဲ့ တုုန္ခါမွဳနဲ ေရွာ့ (Shock) ေပးျပီး ေရာင္တာ က်ေအာင္ လုုပ္ေပးတာပါပဲ။ အပ္စိုုက္ကထံုုး တိုု. (acupuncture) နွိပ္နယ္ေပးတာ တုုိ.လဲ စမ္းသပ္ ၾကည့္လိုု.ေတာ့ရပါတယ္။ အက်ိဳးရွိ အရွိ ဆိုုတာကေတာ့ သုုေတသန အေထာက္အထားေတြ နဲပါေသးတယ္။

Plantar fascitis အတြက္ ေလ့က်င့္ခန္း ဥပမာတခ်ိဳ.ကေတာ့

မ်က္ႏွာ သုုတ္ပဝါ ဒါမွမဟုုတ္ ပဝါ အဝတ္စ တခုုကိုုယူျပီး ေျခေထာက္မွ တင္းလာသည္ အထိ ဆဲြေပးပါ။

ပုုလင္း၊ သံဘူး အလြတ္၊ ဒါမွမဟုုတ္ ေဘာလံုုး ေသးေသး တလံုုးယူျပီး က်န္းျပင္မွာ လွိမ့္ေပးနိုုင္ပါတယ္။

ပံုုပါအတိုုင္း ေလွခါးထစ္မွာ ဖေနာင့္ကိုု နွိမ့္ခ်ေပးတာဟာ Plantar fascia နွင့္ Archellie tendon တိုု.အတြက္ေကာင္းေစပါတယ္

ပံုုပါအတိုုင္း ေျခသလံုုးမွ ၾကြက္သားမ်ားကိုုလဲ မၾကခဏ တင္းလာသည္အထိ ဆြဲဆန္.ေပးသင့္ပါတယ္

ေနာက္ဆံုုးတခုုကေတာ့ က်န္းေပၚမွ ခဲတန္၊ မ်က္နွာသုုတ္ပုုဝါ စတာေတြကိုု ေျခေခ်ာင္းေလးေတြ သံုုးျပီေတာ့ ေကာက္ေပးပါ။