ဘီပိုးဟာ ကုလို႔ရတဲ့ေရာဂါလား

ေဒါက္တာရွင့္။ အခ်ိန္ရလို႔ရွိရင္ အသည္းေရာင္ဘီပိုးနဲ႔ပတ္သက္ တာေလးေတြ ေရးေပးေစခ်င္ပါတယ္။ ဘီပိုးဟာ ကုသ လို႔ရတဲ့ေရာဂါလားဆိုတာ သိခ်င္ပါတယ္ရွင္။ ဘယ္အ ေျခအေနဆိုရင္ ကုသလို႔ေပ်ာက္ႏိုင္မလဲဆိုတာ သိခ်င္ ပါတယ္ရွင့္။

ဒီေမးခြန္းေလးကိုစာေရးသူထံကို အရင္တစ္ ပတ္ကပို႔ေပးခဲ့သူရွိတာေၾကာင့္ ယခုတစ္ပတ္ အသည္း ေရာင္အသားဝါဘီပိုးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး စာဖတ္သူတို႔ကို သည္ေဆာင္းပါးကေနတစ္ဆင့္ တေစ့တေစာင္း ျပန္ လည္မွ်ေဝသြားခ်င္ပါတယ္။

အသည္းေရာင္အသားဝါဘီပိုးဟာ Hepadnaviridae ဆိုတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးအမ်ဳိးအစားတစ္ခုျဖစ္ ၿပီး အေသးစိတ္အားျဖင့္ဆိုရင္ အမ်ဳိးကြဲေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိပါတယ္။ ၂ဝ၁၄ခုႏွစ္ သုေတသနစာတမ္းမ်ားအရေတာ့ Genotype အားျဖင့္ A မွ H ထိေသာ္လည္းေကာင္း၊ Serotype အားျဖင့္ ေလးမ်ဳိးေသာ္လည္းေကာင္း ျပန္ ခြဲျခားထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလိုမ်ဳိး ဘီပိုးရွိလာမယ္၊ ကုသလို႔ရႏိုင္၊ မရႏိုင္ဆိုတာဟာ ပိုးအမ်ဳိးအစားေတြ ေပၚမွာမူတည္ၿပီးကြဲျပားမႈေတြရွိတတ္ပါတယ္။ ဒါ့အ ျပင္ ကူးစက္ၿပီးစအခ်ိန္ကေနစၿပီး ေနာက္ပိုင္းေရရွည္ ေသြးထဲမွာ ဘာအေျပာင္းအလဲျဖစ္သလဲဆိုတာေတြ ကိုလည္း ၾကည့္ၿပီးေတာ့လည္း ကုသမႈကို အေထာက္ အကူျပဳဆံုးျဖတ္ရေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အသည္း ေရာင္အသားဝါဘီပိုးကိုကုသရာမွာ စစ္ေဆးမႈေတြဟာ အေရးပါတယ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။

ဒါ့အျပင္ တကယ္တမ္း စာဖတ္သူမ်ားသိ ခ်င္တာက ဘီပိုးရွိတယ္၊ ကုလို႔ေပ်ာက္မလားဆိုတဲ့အ ခ်က္ ျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီေတာ့ စာေရးသူေလ့ လာၾကည့္မိသေလာက္ဆိုရင္ ဘီပိုးအတြက္ ေဆးကုသမႈခံယူေစရျခင္းရဲ႕ရည္ရြယ္ခ်က္ က ဘီပိုးကေနတစ္ဆင့္ျဖစ္ရတဲ့ နာတာရွည္အသည္းေရာဂါရဲ႕ေနာက္ဆက္တြဲ အႏၲ ရာယ္ေတြကိုေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ပါ။ ဘီပိုးရဲ႕ေနာက္ ဆက္တြဲဟာ အသည္းေျခာက္တာနဲ႔ အ သည္းကင္ဆာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလိုအ သက္အႏၲရာယ္ေပးတဲ့ဆိုးက်ဳိးေတြကို ကာ ကြယ္ႏိုင္ဖို႔ ဘီပိုးဗိုင္းရပ္စ္ကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးမယ့္ေဆးဝါး ေတြကို ေသာက္သံုးရတာပါ။ လက္ရွိအထိကေတာ့ ဘီ ပိုးဗိုင္းရပ္စ္ကိုကူးစက္ခံရသူ ခႏၶာကိုယ္ထဲကေနအျမစ္ ျပတ္တဲ့အထိ Eradication လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္းမရွိ ေသးပါဘူး။

ဒါေပမဲ့ ေဆးဝါးေတြေၾကာင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ကိုထိန္းသိမ္းဖိႏွိပ္ထားႏိုင္ပါတယ္ (Functional Cure ရႏိုင္ပါတယ္)။ ဒီေတာ့ ဘယ္အခ်ိန္မွာကုသလို႔ေပ်ာက္ မလဲဆိုတာထက္ ဘယ္အခ်ိန္မွာကုရင္ စိတ္ေက်နပ္ ေလာက္စရာကုသမႈတစ္ခုျဖစ္ႏိုင္မလဲ၊ Outcome ေကာင္း ႏိုင္မလဲဆိုတာသာလွ်င္ သင့္ေတာ္တဲ့ေမးခြန္းျဖစ္မယ္ လို႔ စာေရးသူထင္ပါတယ္။ ဒီလိုမ်ဳိး ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဘယ္လိုစတင္ကုသမယ္ဆိုတာကိုသိရွိႏိုင္ဖို႔ကေတာ့ လူနာတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ေဆးစစ္မႈေတြ၊ စမ္းသပ္မႈေတြ ရဲ႕ရလဒ္ကိုသာအေျခခံၿပီး ဆရာဝန္ႀကီးေတြက ဆံုး ျဖတ္ေပးမွာျဖစ္လို႔ တစ္သမတ္တည္းေျပာႏိုင္ဖုိ႔ခက္ခဲပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ တခ်ဳိ႕လူနာေတြမွာ ေသြးအ ေျဖနဲ႔စစ္ေဆးခ်က္တဲ့အေပၚမူတည္ၿပီးေစာင့္ၾကည့္အ ေနအထားနဲ႔ ပံုမွန္ျပန္လည္စမ္းသပ္ေနရတာမ်ဳိးပါ။

ကုသၿပီဆိုရင္ေတာ့ Immunomodulators ေဆးအုပ္စုနဲ႔ Nucleos(t)ide analogues ေဆး အုပ္ဝင္ေတြကေန ေရြးခ်ယ္ကုသေလ့ရွိပါတယ္။ Immunomodulators အုပ္စုဝင္အမ်ားစုကေတာ့ ထိုး ေဆးေတြျဖစ္ၿပီ အင္တာဖရြန္ထိုးေဆးေတြပါဝင္ပါတယ္။ PEG-IFN-alpha လိုေဆးမ်ဳိးဆိုရင္ေတာ့ တစ္ပတ္ ကိုသံုးႀကိမ္ေလာက္အထိထိုးရတတ္ၿပီး ေနာက္ပုိင္း ၂ဝဝ၅ ေလာက္မွာေပၚတဲ့ ဏႏြ-ႈၤၿ-ေူစ့ေ လိုေဆးမ်ဳိးဆို ရင္ေတာ့ တစ္ပတ္တစ္ႀကိမ္ေလာက္ပဲ ထိုးရတတ္ပါ တယ္။ ဒီလိုပီအီးဂ်ီ-အင္တာဖရြန္ (PEG-IFN-alpha) ဟာ ေဆးစြမ္းေကာင္းမြန္ေပမယ့္ ေစ်းႏႈန္းျမင့္မားတဲ့ အတြက္ လူတုိင္းနဲ႔ေတာ့ မသင့္ေတာ္ႏိုင္ပါဘူး။

ဒါေပမဲ့ ဘယ္အင္တာဖရြန္ထိုးေဆးေတြျဖစ္ျဖစ္ လူနာရဲ႕တံု႔ျပန္ မႈ Response ကိုလည္းၾကည့္ရပါတယ္။ ေဘးထြက္ဆုိး က်ဳိးေတြအေနနဲ႔ကေတာ့ စိတ္ဓာတ္က်တာ၊ ကိုယ္လက္ ထံုက်င္တာ၊ ေခါင္းကိုက္တာ၊ ေသြးဆဲလ္ေတြထုတ္လုပ္ မႈကို ထိခိုက္ေစတာေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ ေဆးအုပ္စု ေနာက္တစ္မ်ဳိးျဖစ္တဲ့ Nucleos(t)ide analogues ေတြကေတာ့ ဦးဆံုးစတင္အသံုးျပဳခဲ့တဲ့ Lamivudine မွသည္ ေနာက္ဆံုးေပၚ Tenofovir စတဲ့ေဆးေတြပါ ဝင္ၿပီး တစ္ေန႔တစ္လံုးေသာက္ရေလ့ရွိတဲ့ေဆးေတြျဖစ္ ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘီပိုးကုသမႈေတြရဲ႕ ၾကာျမင့္ခ်ိန္က ေတာ့ ပံုေသတြက္လို႔မရႏိုင္ပါဘူ။ ဥပမာအားျဖင့္ ပထမ ပိုင္းကုသခ်ိန္ ၂၄ပတ္၊ ၄၈ပတ္စသည္ျဖင့္ ေနာက္ပိုင္း ေသြးအေျဖေတြရဲ႕ရလဒ္ေပၚမူတည္ၿပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ် ရပါတယ္။

ဆက္ၿပီးေတာ့ အသည္းေရာင္အသားဝါဘီ ပိုးရဲ႕ကူးစက္ပံုေလးကိုလည္း ကာကြယ္ေရးအတြက္အတန္ ငယ္မွ်ေဝခ်င္ပါတယ္။ တစ္ကမၻာလံုးမွာ အသည္းေရာင္ အသည္းဝါဘီပိုးနာတာရွည္ကူးစက္ခံေနရသူဟာ သန္း ေလးရာခန္႔ရွိတယ္လို႔သိရပါတယ္။ ဒီထဲမွာမွ တစ္ဝက္ ေလာက္ဟာ ငယ္ရြယ္စဥ္ကာလတည္းက ကူးစက္ျခင္း ခံၾကရသူေတြျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုထားၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘီပိုးဟာ လူႀကီးမွာမွ အဓိကကူးစက္ႏိုင္တာမဟုတ္ပါ ဘူး။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မွာဘီပိုးရွိခဲ့မယ္ဆုိရင္ မိခင္ ဝမ္းထဲမွာကတည္းက ကေလးကိုကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေသြးစစ္လိုက္လို႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ရဲ႕ ေသြး ထဲမွာ HBV-DNA ပမာဏမ်ားေနခဲ့မယ္ဆိုရင္ ရင္ေသြးဆီကို ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ဆဲကာလမွာကူးႏိုင္ေခ် ဟာလည္း အဆမတန္ပိုမ်ားသြားပါတယ္။

မီးဖြားခါနီးနဲ႔ေမြးၿပီးခါစရက္သတၱပတ္ေတြ ျဖစ္တဲ့ Perinatal အခ်ိန္အခါမွာ ကေလးေလးေတြကူး စက္ႏိုင္ေျခအတြက္ကိုေတာ့ မိခင္ရဲ႕ HBeAg ကေန မွန္းဆႏိုင္ပါတယ္။ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ မိခင္ေသြးထဲ မွာ HBeAg ေတြ႕ရမယ္ဆိုရင္ သေႏၶသားကိုကူးစက္ ဖို႔ရာ ရာခုိင္ႏႈန္း၇ဝမွရာခိုင္ႏႈန္း၉ဝခန္႔ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါ တယ္။ ကံေကာင္းစြာနဲ႔ပဲ မိခင္မွာ ံႀန ဗါ မေတြ႕ခဲ့ ဘူးဆိုရင္ေတာ့ ဒီအခ်ိန္မွာ ကေလးကိုကူးစက္ႏိုင္ေျခဟာ ၁၅ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ ေအာက္ေလာက္သာရွိပါေတာ့တယ္။

ဘီပိုးကူးစက္ႏိုင္ေျခ႐ႈေထာင့္ကို ထပ္မံၾကည့္ မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဘီပိုးဟာ ခႏၶာကိုယ္အေရျပား၊ အေျမႇးပါးတို႔ကေနထိုးေဖာက္ၿပီးဝင္ေရာက္တာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဂါပိုးရွိသူရဲ႕ေသြးနဲ႔ခႏၶာကိုယ္မွထြက္တဲ့ အျခားေသာအရည္ေတြျဖစ္တဲ့ တံေတြး၊ ဆီး၊ ရာသီေသြး၊ မိန္းမကိုယ္မွထြက္ေသာအရည္မ်ား နဲ႔ သုက္ရည္တို႔နဲ႔ထိေတြ႕မိတဲ့အခါမွာ ကူးစက္သြားႏိုင္ ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေရာဂါပိုးရွိသူရဲ႕ေသြးထဲမွာ HBeAg ေတြမ်ားေနတဲ့အခ်ိန္ဆိုရင္ တစ္ပါးသူဆီကိုပိုမိုကူး စက္ေစတတ္ပါတယ္။ ဘီပိုးဟာ အသည္းေရာင္အသား ဝါစီပိုးနဲ႔ယွဥ္ရင္ ကူးစက္ဖုိ႔ရာပိုလြယ္ကူလို႔ အတူေန မိသားစုမ်ားျဖစ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဘီပိုးကာကြယ္ေဆး မ်ား ထိေရာက္စြာထိုးထားသင့္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အ လုပ္အကုိင္အရ ဘီပိုးရွိသူေတြနဲ႔ထိေတြ႕ေနရသူေတြ ဆိုရင္လည္း ကာကြယ္ေဆး ႀကိဳတင္ထိုးထားသင့္ပါ တယ္။ (ေနာက္ထပ္ဘယ္လိုလူေတြကာကြယ္မႈယူသင့္ တယ္ဆိုတာကိုေတာ့ ဒီေဆာင္းပါးမွာ ခ်န္လွပ္သြားပါ ရေစ။)

ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးအေနနဲ႔ကေတာ့ Yeast ကထုတ္ထားတဲ့ Recombinant ေဆးေတြရွိၿပီး ျမန္မာ ျပည္မွာလည္းအသံုးမ်ားေနတဲ့ Engerix-B လိုထိုးေဆး မ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေဆးအေၾကာင္းကိုပဲအတန္ငယ္ဆက္ေျပာခ်င္ပါတယ္။ Engerix-B ဟာ အ သားေဆးျဖစ္ၿပီး လက္ေမာင္းမွာထိုးေလ့ရွိပါတယ္။ အ ၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ ပံုမွန္လူေတြဆိုရင္ စထိုးၿပီးၿပီးခ်င္း လအပါအဝင္ ေနာက္တစ္လနဲ႔ ေျခာက္လေျမာက္မွာ ထိုးရတာမို႔ စုစုေပါင္းသံုးႀကိမ္ထိုးေပးရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီလို course ျပည့္ေအာင္ထိုးၿပီးတဲ့အခါမွာ ခုခံအား ကိုသိရဖို႔ Antibody ျပန္စစ္ရပါတယ္။ လိုအပ္ရင္လို အပ္သလို Booster Dose ျပန္ျပန္ထိုးေပးရတတ္ပါ တယ္။ Antibody မ်ားမ်ားထြက္ထားတဲ့သူေတြဆိုရင္ ေတာ့ ကာကြယ္ေဆးအရွိန္ဟာ ၁ဝမွသည္ ၁၅ႏွစ္တုိင္ ေအာင္ ရွိေနတတ္တယ္လို႔ဆိုထားပါတယ္။

နိဂံုးခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုရင္ေတာ့ ဘီပိုးရွိတဲ့အခါ အသည္းေျခာက္တာကိုပိုျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အခ်က္ေတြက ေတာ့ အရက္ေသာက္ျခင္း၊ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိေရာဂါရွိျခင္း၊ အဝလြန္ျခင္း၊ အသည္းေရာင္အသားဝါ D ပိုး သုိ႔မဟုတ္ HIV ေရာဂါရွိေနျခင္းတို႔ျဖစ္တဲ့အတြက္ ထိုေရာဂါေတြ အတြက္ ေဆာင္ရန္၊ ေရွာင္ရန္မ်ားကိုလိုက္နာၿပီး နား လည္တတ္ကြၽမ္းသူနဲ႔ ေသခ်ာစြာေဆးကုသမႈခံယူဖို႔ရာ လည္းအေရးႀကီးပါေၾကာင္း။

References; Niederau, C. (2014). Chronic hepatitis B in 2014: Great therapeutic progress, large diagnostic deficit. World Journal of Gastroen-terology : WJG, 20(33), 11595–11617
Tang, C.-M., Yau, T. O., & Yu, J. (2014). Management of chronic hepatitis B infection: Current treatment guidelines, challenges, and new developments. World Journal of Gastro-enterology : WJG, 20(20), 6262–6278.
Gerlich, W. H. (2013). Medical Virology of Hepatitis B: how it began and where we are now. Virology Journal, 10, 239.
Komatsu, H. (2014). Hepatitis B virus: Where do we stand and what is the ne_t step for eradication? World Journal of Gastroen- terology : WJG, 20(27), 8998–9016.
Tajiri, K., & Shimizu, Y. (2015). Unsolved problems and future perspectives of hepatitis B virus vaccination.World Journal of Gastroenterology : WJG, 21(23), 7074–7083.

(ေနျခည္ (ေဆး-၁)