နီေပါငလ်င္ ကယ္ဆယ္ေရး အခက္အခဲႀကဳံေန

ခတၱမႏၶဴ ကိုေရာက္ေနတဲ့ ဗီြအိုေအ ဗီဒီယိုသတင္းေထာက္ ကိုဇင္လတ္နဲ႔ ဗီြအိုေအ သတင္းေထာက္ Steven Herman။

ႀကီးမားတဲ့ ငလ်င္ဒဏ္ ခံခဲ့ရတဲ့ နီေပါလ္ႏိုင္ငံမွာ က်န္ရစ္ခဲ့တဲ့ ကပ္ေဘးဒုကၡသည္ေတြ အတြက္ ေရနဲ႔ အေျခခံ အစားအစာ လုိအပ္မႈေတြ အေတာ့္ကို ႀကီးမားေနၿပီး ႏုိင္ငံတကာ အကူအညီေပးေရး အတြက္ လည္း ေလဆိပ္အပါအဝင္ လမ္းပမ္း ဆက္သြယ္ေရး ႀကံဳေနရတယ္လို႔ နီေပါလ္ႏုိင္ငံ ခတၱမႏၶဴ ၿမိဳ႕ ကို ဒီကေန႔ ေရာက္သြားတဲ့ ဗီြအိုေအ ဗီဒီယိုသတင္းေထာက္ ကိုဇင္လတ္က ေျပာပါတယ္။ ခတၱမႏၶဴၿမိဳ႕အေျခအေနနဲ႔ ကယ္ဆယ္ေရး လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ခတၱမႏၶဴ ကိုေရာက္ေနတဲ့ ကိုဇင္လတ္ကို ကိုသားညြန္႔ဦးက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။

"က်ေနာ္တို႔က ဒီကေန႔ ေန႔လည္ကမွ ခတၱမႏၶဴ ၿမိဳ႕ ကို ေရာက္တာေပါ့။ အခုေန႔လည္ ဒီၿမိဳ႕ထဲကို ပတ္ၾကည့္တာေတာ့ ေရွးေဟာင္း အေဆာက္အဦး ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ကို ၿပိဳက်သြားတာေတြ႔ရတယ္။ ၿပီးေတာ့ ခတၱမႏၶဴ ၿမိဳ႕ ထဲက အိမ္ေတြက်ေတာ့ လူေနသိပ္သည္းေတာ့ လူေနအိမ္ေတြက တလံုးနဲ႔ တလံုး ဆက္ေနေတာ့ ဆက္ေနတဲ့ အိမ္ေတြကေတာ့ မၿပိဳဘူး။ ဒါေပမဲ့ အဲ့လို သီးျခားရွိေနတဲ့ အိမ္ေတြ မခိုင္တဲ့ အိမ္ေတြကေတာ့ လံုးဝကို ၿပိဳက်သြားတယ္။ ဒီေန႔အထ္ိေတာ့ ၿမိဳ႕ထဲမွာေတာ့ လူေသအေလာင္းေတြက ဒီေန႔ အထိေတာ့ ေဖာ္ေန တာေတြ႔ေနတုန္းပဲ။

ေနာက္တခုက လွ်ပ္စစ္မီးမရဘူး။ ေသာက္သံုးေရေတြ ရွားတယ္။ ေရလံုးဝ မရွိေတာ့ဘူး။ အဲ့ဒီ့အတြက္ သူတို႔အခက္အခဲျဖစ္ေနတာေတာ့ ေတြ႔ရတယ္။ က်ေနာ္ မနက္က ေလယာဥ္ကြင္းေရာက္တုန္းကေတာ့ အေမရိကန္ USAID ေလယာဥ္ တစ္စီး ေတြ႔တယ္။ ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အခုေလယာဥ္နဲ႔အတူတူ ဂ်ပန္ ကယ္ဆယ္ေရး အဖြဲ႔ေတြ ပါလာတယ္။ အခု ညေန ၿမိဳ႕ထဲမွာ ေတြ႔တာေတာ့ ဂ်ာမနီက ကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႔ေတြ ေတြ႔တယ္။

ခက္တာက ဒီမွာ ေလယာဥ္ကြင္းက ေသးေတာ့ ေလယာဥ္ေတြ ဆုိက္လို႔မရဘူး။ မေန႔က က်ေနာ္တို႔ ေလယာဥ္နဲ႔ လာတာဆိုရင္ ေလယာဥ္နဲ႔လာတာ ၁၅နာရီေလာက္ ပတ္ၿပီးမွ ျပန္ဆင္းလိုက္ ကလၠကတၱားမွာျပန္ဆင္းၿပီးေတာ့ ေလယာဥ္ ဆီျဖည့္လုိက္ ျပန္ၿပီးေတာ့ ခတၱမႏၶဴ ကို ဆင္းဖို႔အတြက္ ေစာင့္ၿပီးေတာ့ အေပၚမွာ ပတ္ပ်ံလိုက္နဲ႔ ၁၅နာရီေလာက္ ေလထဲမွာ ေနၿပီးေတာ့ ေလယာဥ္ဆင္းလို႔မရလို႔ က်ေနာ္တို႔ ဘန္ေကာက္အထိ ျပန္သြားရတယ္။ ဒီေန႔မနက္မွာ ေနာက္တေခါက္ က်ေနာ္တို႔ ဘန္ေကာက္ကေန ျပန္လာတာ။

ေမး။ ။ ဘာေၾကာင့္ ေလယာဥ္ မဆင္းႏုိင္ရတာလဲ။ ေလယာဥ္က်ပ္ေန လို႔လား။ ေလယာဥ္မဆင္းႏုိင္လို႔လား။ ေအာက္က အေျခအေနေၾကာင့္လား။

" ဟုတ္ကဲ့။ ေလယာဥ္မဆင္းႏုိင္တာက ခတၱမႏၶဴ မွာ ရွိတဲ့ ေလယာဥ္ကြင္းက One Way တလိုင္းပဲဗ်။ ေလယာဥ္ေတြ ပတ္ကင္ထိုးဖို႔အတြက္ ေနရာလည္း အလံုအေလာက္မရွိဘူး။ ေလယာဥ္ကြင္းက အရမ္းေသးတယ္ေပါ့။ ေလယာဥ္ကြင္း ရဲ႕ တခ်ိ္ဳ႕ Facility ကလည္း အကုန္လံုး Full Functions မ Run ႏုိင္ဘူးေပါ့ေနာ္။ အဲ့ဒီ့ေတာ့ ေလယာဥ္ေတြ အဆင္းအတက္က မ်ားမ်ား လုပ္လို႔မရဘူး။ ေလယာဥ္ေတြ ထားဖို႔လည္း အခက္အခဲရွိတယ္။ အဲ့ဒီ့ေတာ့ ႏုိင္ငံတကာ အကူအညီလာတဲ့ ေလယာဥ္ေတြကလည္း အရမ္းႀကီးတယ္ေပါ့။ ေလယာဥ္ကြင္းက သူက ဘယ္လိုမွကို Handle မလုပ္ႏုိင္ဘူးျဖစ္ေနတာေပါ့။ "

ေမး။ ။ ခုနက ကိုဇင္လတ္ေျပာသြားတဲ့အထဲမွာ ေရတို႔ လွ်ပ္စစ္မီးတို႔ အေတာ္ေလး အခက္အခဲျဖစ္ေနတယ္ဆိုေတာ့ အဲ့ဒီ့အတြက္ကို ဘာေတြမ်ား အေထာက္အပံ့ေပးဖို႔ လုပ္ေနၾကတာ ေတြ႔ရလဲ။

"အခ်င္းခ်င္း ကူညီေနၾကတာမ်ားတယ္။ ေဘာလံုးကြင္းထဲမွာ ကမ့္ထဲမွာ ရြက္ဖ်င္တဲေတြ နဲ႔ ေနၾကတယ္။ အဲ့ဒီ့မွာ ေသာက္သံုးေရတို႔ အိမ္သာကအစ ဘာမွ မရွိဘူး။ အ့ဲဒီ့ေတာ့ ေရလာလွဴတဲ့သူရွိရင္ အလုအယက္ အဲ့လိုယူရတာမ်ိဳး ရွိတယ္။ ၿပီးေတာ့ လမ္းေဘးမွာ က်ေနာ္ေတြ႔ခဲ့ရတာက ေရပိုက္ လိုင္းေတြ ေပါက္ၿပီးေတာ့ ေရလိုင္းေတြ ေပါက္ၿပီး ေရေတြ လွ်ံထြက္ေနတယ္။ အဲ့ဒီ့ေနရာကေန အလုအယက္ သြားခပ္ရတာမ်ိဳးေတြေတာ့ ရွိတယ္။ စနစ္တက် စီမံေပးတာမ်ိဳးေတာ့ အခုေလာေလာဆယ္မွာ မရွိဘူး။"

ေမး။ ။ ႏို္င္ငံတကာ ကယ္ဆယ္ေရး လုပ္သားေတြ ေရာက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ငလ်င္ထပ္လႈပ္တာ အထိအခိုက္ရွိတယ္ဆိုေတာ့ ႏုိင္ငံတကာ ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္သားေတြေရာ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမႈ ျဖစ္ေနၾကလား။

" ငလ်င္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဒီေန႔ေတာင္မွ နည္းနည္း aftershock လႈပ္သြားေသးတယ္ေျပာတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကယ္ဆယ္ေရးသမားေတြကေတာ့ အမ်ားႀကီးလည္း မေရာက္ေသးဘူး။ ဥပမာ အေယာက္ေျခာက္ဆယ္ ခုႏွစ္ဆယ္ အသုတ္လို္က္ေလးေတာ့ ေရာက္ေနတယ္။ သူတို႔က ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ဒီၿမိဳ႕ေတာ္ခတၱမႏၶဴ မွာပဲ ေနၾကတာေပါ့့။ အျခားရြာေတြမွာျဖစ္တာကေတာ့ ပိုမ်ားတယ္ေျပာတယ္။ ရြာေတြ ခတၱမႏၶဴ ရဲ႕အျပင္ဘက္မွာ ရွိတဲ့ ရြာေတြက်ေတာ့ အိမ္ေတြ အေဆာက္အဦးေတြ ေဆာက္ထားတာလည္း မခုိင္ေတာ့ တခ်ိဳ႕ဆို ရြာလံုးကၽြတ္ၿပိဳသြားတာမ်ိဳးေတြ ရွိတယ္ေျပာတယ္။

အဲ့ဒီ့ေနရာေတြေတာ့ က်ေနာ္လည္း မနက္ျဖန္မွ ေရာက္မွာဆိုေတာ့ ေသခ်ာ အတိအက်ေတာ့ ေျပာလို႔မရေသးဘူး။ "

ေမး။ ။ ခတၱမႏၶဴ ၿမိဳ႕ထဲမွာေရာ ပံုမွန္အစိုးရလုပ္ငန္း ေတြ စီးပြားေရး အေျခအေနေတြေရာ အခု အဲ့ဒီ့အေျခအေန ဘယ္လိုရွိလဲ။

"စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကေတာ့ အကုန္ပိတ္ထားတယ္။ ဘာဆိုင္မွ မဖြင့္ဘူး။ ကယ္ဆယ္ေရး စစ္တပ္အဖြဲ႔ေတြေတာ့ ေတြ႔တယ္။ အမ်ားႀကီးေတာ့ ေသခ်ာ စနစ္တက် အမ်ားႀကီးေတာ့ မေတြ႔ေသးဘူး။ ပံုမွန္အေနအထားေတာ့ မရွိေသးဘူး။ ဒီမွာ ရွိတဲ့ ျပည္သူေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကလည္း ေနာက္ထပ္ ငလ်င္အႀကီးႀကီးမ်ား ထပ္လႈပ္ဦးမလားဆိုတဲ့ဟာမ်ိဳးေတြ စိုးရိမ္ေနေတာ့ အိမ္ေတြမွာ မေနၾကဘူး။ လမ္းမေပၚမွာ ရြက္ဖ်င္တဲေလးေတြ ထိုးၿပီးေတာ့ ေနၾကတာ မ်ားတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဒီမွာက ရာသီဥတုက နည္းနည္း ဆိုးေနတယ္။ ညဘက္ အရမ္းေအးတယ္။ ၿပီးေတာ့ မိုးလည္းရြာေနတယ္။"

ေမး။ ။ အခုေသဆုံးတဲ့သူေတြရဲ႕စာရင္းထုတ္ျပန္ေပးတာတို႔ မိသားစုေတြ ေတြ႔ႏိုင္ေအာင္ လုပ္ေပးေနတာတို႔ အဲ့ဒီ့အေျခအေနေတြေရာ ေရာက္ၿပီလား။

"ေလာေလာဆယ္ေတာ့ အဲ့လိုမ်ိဳးစင္တာေတာ့ မေတြ႔ဘူး။ ေန႔လည္က က်ေနာ္တို႔ေရာက္တဲ့ ခတၱမႏၶဴ မွာအႀကီးဆံုးဆိုတဲ့ ကမ့္ထဲကို ေရာက္တယ္။"

ေမး။ ။ ကိုဇင္လတ္တို႔ မနက္ျဖန္ေလာက္ဆိုရင္ေတာ့ ခတၱမႏၶဴ ၿမိဳ႕ျပင္က ထိခို္က္တဲ့အေျခအေန သြားၾကည့္မယ္ဆိုေတာ့ အဲ့ဒီ့သြားဖို႔ေရာ ခရီးသြားလာေရးအခက္အခဲေတြ ဘာေတြရွိလား။

" ခရီးသြားလာေရးက ေလာေလာဆယ္ က်ေနာ္ၾကားတာကေတာ့ ကားနဲ႔ေတာ့ သြားလို႔မရဘူး။ လမ္းေတြကလည္း ပ်က္ေနတယ္။ အဲ့လို အေဆာက္အဦးၿပိဳတာေတြလည္း ရွိတယ္ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ဆိုင္ကယ္နဲ႔ေတာ့ စမ္းၿပီးသြားၾကည့္မယ္ေပါ့။ အခက္အခဲကေတာ့ မနက္ျဖန္ေလာက္မွ သိရမယ္။ ေလာေလာဆယ္ ဒီကၿမိဳ႕ခံေတြ ေျပာတာကေတာ့ ကားနဲ႔ေတာ့ သြားလို႔မရဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဆိုင္ကယ္နဲ႔ဆိုရင္ေတာ့ သြားလို႔ရႏုိင္တယ္ေျပာတယ္။"

နီေပါလ္ႏုိင္င့ ခတၱမႏၶဴ ကိုေရာက္ေနတဲ့ ဗီြအိုေအ ဗီဒီယိုသတင္းေထာက္ ကိုဇင္လတ္ကို ကိုသားညြန္႔ဦးက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားတာျဖစ္ပါတယ္။

သားညြန္႔ဦး - VOA Burmese